29 Kasım 2022 tarihinde kripto paraların prensi olarak da tanınan ve Ethereum ağının kurucusu olan Vitalik Buterin tarafından atılan bir tweet bugün öğlen sularında Avalabs ve daha çok bilinen yerel token’ıyla AVAX’ın kurucusu ve CEO’su Emin Gün Sirer’in dikkatini çekti. Paylaşılan tweet’e yorum yapan Sirer’e cevap veren Vitalik ile Siren arasında bir atışma yaşandı.
Sirer Konuştu, Vitalik Geri Durmadı!
29 Kasım günü Vitalik paylaştığı bir tweet’te yönetişim token’larına dikkat çekti ve şu paylaşımı yaptı:
Bir token’ın neden değerli olması gerektiğine dair bir söylem olan yönetişim hakları kavramı patolojiktir. Kelimenin tam anlamıyla X$ satın alıyorum çünkü daha sonra birileri protokolü kendi özel çıkarları doğrultusunda yönlendirmek için benden ve bir grup başka insandan satın alabilir diyorsunuz.
Dün paylaşılan tweet’in ardından bugün yaşananlar ise kripto çevrelerinde şaşkınlık yarattı. Yapılan bu paylaşım kripto dünyasının başka bir ünlü siması olan Avalabs şirketinin kurucusu Emin Gün Sirer’in dikkatini çekti ve Sirer konu hakkında tweet atarak konuyla ilgili soruyla karışık bir eleştiride bulundu.
Emin Gün Sirer şunu söyledi:
Bunun, stake etmek ve daha sonra MEV elde etmek amacıyla ETH satın almaktan ne farkı var?
MEV Nedir? Neden Emin Gün Sirer Bunu Söyledi?
MEV’in açılımı, Maksimal çıkarılabilir değer, bloktaki işlemlerin sırasıyla oynayarak blok ödülü veya daha yüksek gas ücretleri hedefleyen madenciler MEV botları kodlayarak kazanç elde eder. Binlerce dolarlık işlem hacmine sahip olan bu botlar, daha yüksek teklif verenlerin işlemlerini öne alır. Madenci (Ethereum için artık 32 ETH stake eden staker diyebiliriz) normal kazancının üzerinde kazançları ağdaki gücü sayesinde elde etmektedir. Ethereum özelinde bu konu çok ciddi anlamda tartışılıyor.
Aşağıda konuşmaya dair detaylar var özet isteyenler için konunun yalın hali şöyle: Ethereum doğrulayıcısı olmak için 32 ETH ve katlarında varlığa ihtiyacınız var. Bazı doğrulayıcılar daha yüksek sermayeyle ağdaki işlemlerin doğrulanması aşamasında gücü eline alıyor. Bu durum MEV botları hayatımıza soktu. Emin hoca, Buterin’in anlatılarıyla kendi kurucu ortağı olduğu projede yaptıkları arasında bir tezat görmüş olacak ki tartışmayı başlattı. Ethereum, Merge ile tamamen PoS konsensüs mekanizmasına geçiş yaptı. Bu durum güçlü sermayeye sahip bazı şirketleri, balinaları, borsaları ağdaki en büyük doğrulayıcılar konumuna yükseltti. Ağın merkezileşmesine dair yaygın endişeler dile gelirken Emin Gün Sirer’in eleştirilerinin temelinde de bu durum vardı. Vitalik ise MEV ile kendi bahsettiği yönetişim haklarının farklarına dikkat çekiyor. Durum genel olarak bundan ibaret.
Daha sonrasında bu olay karşılıklı bir atışmaya dönüştü ve tweet’ler birbirini takip etti.
V: Bu bir yönetim hakkı değil. Stake edenler ve MEV çıkarıcıları tüm çekirdek geliştiricilerin çağrılarında özel yetkilere sahip değil.
E: Aklınızda hangi yönetişim token’ları var bilmiyorum ama bildiklerimin hiçbiri sahiplerinin çekirdek geliştiricilerle konuşmasını sağlamıyor. Eğer ölçüt bu tokena sahip olmaksa, bu durum kullanıcıların zararına protokolden değer elde etmenizi sağlar ise, eth-for-mev buna uygun.
V: Pek çok protokolde, token sahipleri protokol değişiklikleri için tam anlamıyla oy kullanabilir. Bu token’a sahip olmak çıkarım yapmanızı sağlar ifadesi çok basittir, çünkü asıl mesele doğrusal çıkarım ile süper doğrusal çıkarım (merkezileşme dinamiklerine yol açar) arasındaki temel farktır. Token oylama yönetişimi süper doğrusal bir mekanizmadır. Küçük bir sahipseniz sonucu etkileme şansınız çok azdır ve herhangi bir etkiden yararlanma yeteneğiniz çok az olur, bu nedenle gücünüz de küçük olur. Oysa büyük sahipler kararları zorlayabilir ve bunlardan büyük ölçüde yararlanabilir.
E: Birim maliyet başına elde edilebilecek değere dayalı bir çerçeve oluşturmak istiyorsunuz gibi görünüyor. Oyun alanının demokratik ve herkese açık olup olmadığına dayanan başka bir çerçeve daha var. Bazı insanlar belirli protokollerde temelde ayrıcalıklı oluyorlar.
V: Sanırım ikincisi benim çerçevemin bir parçası. Ve benim iddiam, token yönetiminin büyük sahiplere küçük sahipler karşısında ayrıcalık tanıdığı yönünde.
E: İddiayı tersine çevirmemeye dikkat edin, örneğin tekil bir yönetişim token’ının değeri sıfıra yakın olmalı çünkü çok az fayda sağlar iddiasının yanlış olduğunu kanıtlamak kolay. Ekonomi alanında, oy hakkına sahip hisselerin oy hakkına sahip olmayanlara göre primli işlem gördüğünü gösteren çok sayıda kanıt bulunmakta.
Sansür Ethereum İçin Bir Tehdit Mi?
Geçtiğimiz ekim ayında kripto dünyasında çok fazla insanın dikkatini çekmese de ciddi birkaç olay yaşandı. Topluluk içerisinden Tornado Cash ile ilgili alınan yaptırım kararlarına tepki niteliğinde sesler yükseldi ve gizlilik fikrine saygı duyulması gerektiği belirtildi.
Merge (birleşme) gelişmesinden bir ay sonra Ethereum bloklarının %51’i OFAC standartlarıyla uyumlu olduğu Labrys’ın açıkladığı verilerle desteklenmişti. OFAC, yani Yabancı Varlıklar Kontrol Ofisi Amerika Birleşik Devletleri’nin yaptırımlarını uygularken. mev-boost röleleri blok üreticileri ve blok oluşturucular arasında güvenilirliği sağlayan kuruluşlar olarak tanımlanmakta.
Labrys’ın açıkladığı verilere bakıldığında şu anda yedi büyük mev-boost rölesi bulunuyor. Bunların sadece 3’ü OFAC uyumluluk gerekliliklerine göre sansürleme yapmıyor. OFAC uyumlu rölelere bakıldığında, Tornado Cash akıllı sözleşmesi veya OFAC tarafından belirlenen diğer yaptırımlı cüzdan adresleriyle etkileşime giren hiçbir işlem onaylanmamakta.
Emin Gün Sirer tarafından başlatılan tartışmayı bu gelişme ışığında değerlendirirsek.
- Ethereum büyük cüzdan sahipleri tarafından sansüre daha az dayanıklı merkezi bir yapıya doğru evriliyor.
- Vitalik Buterin’in itiraz ettiği, yönetişim hakları için talepte bulunan büyük cüzdanlara token satma hikayesi benzer biçimde Ethereum doğrulayıcılarında vücut buluyor.
- Merkeziyetiz kripto endüstrisinin çözmesi gereken önemli birkaç sorun var. Büyük cüzdan sahiplerinin protokol yönetimlerindeki ayrıcalıklı durumu için ne yapılacak? Gelecekte bu durum merkezi hükümetlerin kurumlar, işletmeler üzerindeki kontrolüne benzer bir güçlerin oluşmasına neden olacak mı?
