Merkezi Olmayan Borsa (DEX), merkezi bir sunucu yerine merkezi olmayan blockchain ağı üzerinde çalışan bir kripto para borsası türüdür. Geleneksel bir borsada, kullanıcı hesaplarının yönetilmesinden, kullanıcı fonlarının tutulmasından ve alım satımların gerçekleştirilmesinden merkezi bir otorite ya da kuruluş sorumludur. Ancak bir DEX, kullanıcıların merkezi bir otoriteye ihtiyaç duymadan doğrudan birbirleriyle kripto para ticareti yapmasına olanak tanır. DEX kısaltmasının açılımı ise Decentralized Exchange, yani Türkçe anlatımla merkezi olmayan borsa veya merkezsiz borsadır.
Bir DEX’te tüm işlemler, dünyanın dört bir yanındaki bilgisayarlardan oluşan bir ağ tarafından yürütülen Ethereum 
$3,727.11 gibi bir blok zinciri ağı üzerinde gerçekleşir. Bu işlemler, belirli koşullar karşılandığında bir işlemi otomatik olarak gerçekleştiren kendi kendine işleyen kodlarla, akıllı sözleşmeler aracılığıyla gerçekleştirilir. Örneğin bir akıllı sözleşme, bir alıcı belirli bir fiyattan belirli miktarda bir kripto para birimi satın almak için bir emir verdiğinde, ve bir satıcı aynı fiyattan kripto para birimini satmak için bir emir girdiğinde bu işlemi gerçekleştirmek üzere programlanabilir.
Merkezsiz Borsaların Avantajları Nelerdir?
Bir DEX’in temel faydalarından biri, kullanıcılara fonları üzerinde daha fazla kontrol sunması ve merkezi borsalarda meydana gelebilecek hacklenme veya diğer güvenlik ihlalleri riskini azaltmasıdır. Kullanıcılar kendi özel anahtarlarına sahip olduklarından, fonları üzerinde tam kontrole sahiptirler ve merkezi bir borsanın saldırıya uğraması ve kullanıcı fonlarını kaybetme riski yoktur. DEX’in bir diğer faydası da kullanıcılara daha fazla gizlilik ve anonimlik sunmasıdır; çünkü borsayı kullanmak için merkezi bir otoriteye kişisel bilgilerini vermeleri gerekmez. Bu, özellikle kişisel bilgilerinin bilgisayar korsanlarına veya devlet gözetimine maruz kalmasından endişe duyan kullanıcılar için önemli olabilir. Genel olarak, bir DEX gizliliğe, güvenliğe ve fonları üzerinde kontrole değer veren kullanıcılar için iyi bir seçenek olabilir.
Merkezi ve Merkezsiz Borsalar Arasındaki Farklar Nelerdir?
Merkezi ve merkezi olmayan borsaların operasyonları, güvenlikleri ve kullanıcı deneyimleri arasında önemli farklar vardır. İşte merkezi ve merkezi olmayan borsalar arasındaki temel farklar:
- Kontrol: Merkezi bir borsada merkezi bir otorite veya kuruluş, kullanıcıların fonlarını kontrol eder ve alım satımları gerçekleştirir. Buna karşılık merkezi olmayan bir borsa, merkezi olmayan bir ağ üzerinde çalışır ve kullanıcıların fonlarını kontrol etmelerine ve işlemleri doğrudan kendilerinin gerçekleştirmelerine olanak tanır.
- Güvenlik: Merkezi borsalar, büyük miktarda kullanıcı fonunu merkezi bir konumda sakladıkları için genellikle bilgisayar korsanları tarafından hedef alınır. Öte yandan, merkezi olmayan borsalar kullanıcı fonlarını ağa dağıtılan akıllı sözleşmelerde depolar ve bu da bilgisayar korsanlarının fon çalmasını çok daha zor hale getirir.
- Ücretler: Merkezi borsalar alım satım ve para çekme işlemleri için işlem ücreti alır. Merkezi olmayan borsalar genellikle işlem yapmak için daha düşük ücretler talep eder ancak blok zinciri ağının tıkanıklığı nedeniyle bazen aha yüksek gaz ücretlerine sahip olabilir.
- Likidite: Merkezi borsalar genellikle daha yüksek işlem hacimlerine sahiptir, bu da alıcılar ve satıcılar için daha fazla likidite olduğu anlamına gelir. Merkezi olmayan borsalar daha az likiditeye sahip olabilir ve bu da bazı kripto paralar için işlem yapmayı daha zor hale getirebilir.
- KYC: Merkezi borsalar genellikle kullanıcıların kimliklerini doğrulamak ve yasal gerekliliklere uymak için bir KYC (Müşterini Tanı) süreci gerçekleştirirler. Merkeziyetsiz borsalar, kullanıcıların KYC sürecini tamamlamasını gerektirmez ve daha fazla anonimlik ve gizlilik sağlar.
Özetle, merkezi borsalar kullanıcı dostu bir deneyim, yüksek likidite ve daha az anonimlik sağlarken, merkezi olmayan borsalar kullanıcının kendisine daha fazla kontrol, gizlilik ve güvenlik sunar. Kullanıcılar, alım satım önceliklerine ve risk toleranslarına uygun borsa türünü seçmelidir.
Merkezsiz Kripto Para Borsaları Hangileridir?
Piyasada çok sayıda merkezsiz borsa bulunmaktadır. Bunlardan biri de dYdX borsasıdır. dYdX açık, güvenli ve güçlü finansal ürünler oluşturma misyonuyla önde gelen merkezi olmayan bir borsadır. dYdX borsasına bu link üzerinden ulaştığınızda hayat boyu geçerli tüm işlem ücretlerinden %5 indirimden yararlanabilirsiniz. Linke tıkladıktan sonra Metamask cüzdanınızı bağlayarak işlemlere hemen başlayabilirsiniz.
dYdX, Ethereum üzerinde denetlenmiş akıllı sözleşmeler üzerinde çalışır ve bu da ticaret yaparken merkezi bir borsaya güvenme ihtiyacını ortadan kaldırır. dYdX üzerinde şu anda BTC, ETH, SOL, MATIC, XLM, LINK, ATOM ve EOS 
$0.610489 gibi 40’a yakın en çok kullanılan kripto paranın USDT ile alım-satımı güvenli bir şekilde yapılabilmektedir.
Metamask Nasıl Kurulur?
1- Metamask’ı yükleyin: Metamask’ı kullanmak için öncelikle tarayıcınızda Metamask eklentisini yüklemeniz gerekiyor. Metamask, Google Chrome, Firefox, Opera ve Brave gibi popüler tarayıcılarda kullanılabilir.
2- Metamask hesabınızı oluşturun: Metamask’ı açtığınızda, bir hesap oluşturmanız istenecektir. Bir hesap oluşturmak için, bir parola belirleyin ve daha sonra parolanızı doğrulayın. Metamask, hesabınızın özel anahtarını ve yedek kurtarma cümlelerini oluşturacaktır ve bunları güvenli bir yerde saklamanızı önerilir. Kurulum aşaması bu kadar! Sonrasında işlem yapmaya başlayabilirsiniz.
Metamask’ın ana ekranında, “Varlıklarım” bölümünde, mevcut olan kripto para birimlerini görüntüleyebilirsiniz. Yeni bir kripto para birimi eklemek için, “Varlıklarımı Yönet” seçeneğine tıklayın ve ardından “Ekle” seçeneğini seçin. Adını, sembolünü ve adresini girin ve kaydedin. Sonrasında dilediğiniz merkezsiz bir borsaya bağlanarak güvenli bir şekilde işlem yapmaya başlayabilirsiniz. Metamask, birçok Ethereum tabanlı platformda kullanılabilir. Bu platformlar arasında DeFi protokolleri, ICO’lar, token ve NFT satışları ve diğer Ethereum tabanlı uygulamalar bulunur.
