2022 yılının artık son günlerindeyiz ve bu yıl yaşadıklarımızdan çıkarmamız gereken çok fazla ders var. Tecrübe özellikle kripto para piyasalarında yatırımcılara para kazandırabilecek en büyük birikimdir. Elbette yaşananlardan çıkarılacak dersleri göz ardı etmemek ve bundan sonraki süreçte bedeli kayıplarla ödenmiş dersleri dikkate almak gerekiyor. Kıdemli kripto para uzmanı bu konuda önemli bir yazı kaleme aldı.
Kripto Yatırımcısına 22 Uyarı
Bu yıl birçok yatırımcılar altcoinlerde %90’ı aşan kayıplar yaşadı. LUNA ve FTX çöküşleri en akılda kalan yıkımlar olsa da 2022 yılında daha fazlasını gördük. Tüm bu yaşananlardan gerekli dersleri çıkaramazsak önümüzdeki yıl da benzer olaylarda kayıp yaşamaya devam ederiz. Eğer bunu istemiyorsanız 2022 yılını iyi biçimde okumalı ve sonraki yıllarda kripto para piyasasında nelere dikkat etmeniz gerektiğini görmelisiniz. Kıdemli kripto para analisti Edgy bu konuda 22 adet altın değerinde uyarı paylaştı.
- Tokenlerinizi Kilitlemeyin: DeFi veya merkezi borsalarda tokenlerinizi kilitleyerek yıllık belli oranda kazanç edebiliyorsunuz. Ancak bunu riskleri çok büyük, birçok yatırımcı kilitlediği varlıkların %90’ı aşan kayıplar yaşadığını gördü. Büyük düşüşlerde zarar kesebilmek için tokenlerinizin likit halde olması daha avantajlıdır.
- Smart Money: Veya akıllı para diyebiliriz. En iyilerin izini takip ederek çoğu yatırımcı kazanç elde etmeye çalışıyor. Satranç becerileri, MIT dereceleri vesair kriptodaki en “zeki” insanların büyük hatalar yapmalarını engelleyemedi. 3AC, Alameda, VC’ler birçok yatırımcıyı peşinden sürükledi ve battı. Sırf büyük bir isim destekliyor diye bir projeye yatırım yapmayın.
- Hiçbir kripto platformu iflas etmeyecek kadar büyük değildir. 3AC, FTX veya LUNA eğer işler kötüye giderse, daha büyük bir şirketin gelip onları kurtaracağına dair bir his vardı. Bu şirketlerden bazılarını kurtaracak kadar büyük bir fon yok ve onları kurtaracak kimse yoktu.
- Rezervleri Sorgulayın: Bir protokolün hazinesi onun can damarıdır. Para yoksa protokol de yok demektir. 3AC birkaç protokol hazinesini gizlice yönetti. Bazı kurucular hazineleriyle gizlice trade yapıyorlardı. Kötü hazine yönetimi uygulamaları iyi projeleri mahvetti.
- Ayı sezonunda ayakta kalabilecek mi? Yatırım yaptığınız projenin ayı sezonunda ayakta kalıp kalamayacağını merak etmelisiniz. Boğa piyasası kolaydır, ancak her protokol bir kripto kışında hayatta kalamaz. Hazineleri kendi yerel tokenları dışında çeşitlendirilmiş mi? 2+ yıl hayatta kalmak için yeterli sermayeleri var mı? Maliyetleri makul mü?
- İflas Söylentileri Varsa Kendinizi Koruyun: “FTX‘in iflas etme ihtimali %0’a yakın” bu cümledeki FTX kelimesini güvendiğiniz bir borsa için değiştirin ve insanlar bu tarz şeyler yazmaya başladığında oradan paranızı çekin. İşler sarpa sarmak üzereyken fonlarınızı koruyun. Başka kimse bunu sizin için yapmayacak.
- Tek Adam Projeleri: Güç yozlaşma eğilimindedir; mutlak güç mutlak yozlaştırır. Bunu ısrarla LUNA çöküşünde birçok kez söylediğimiz hatırlıyorum. Daniele Sesta, Do Kwon, Zhu Su ve SBF bunlara benzer çok fazla isim var. 2023 yılında bu isimlerin girişimleri aynı kaderi yaşayabilir. Bu listeye Celsius kurucusu Alex’i de eklemek gerekiyor. Peki Alex ne yapmıştı? Yüzlerce finans uzmanına maaş verip tüm yatırım kararlarını kendi alıyordu. İşin sonunda düşündüğü kadar zeki biri olmadığını anladı ve Celsius iflas etti.
- Algoritmik Stablecoinler Hala Bir Hayal: UST çöktü, USDN ve USDD halen 1 doların altında işlem görüyor. Aylardır söylediğim gibi USDD gibi bazı stablecoinlerin önümüzdeki yıl sıfıra gittiğini görebiliriz. Bu durum TRX fiyatını da olumsuz etkileyecek. Şimdilik Justin Sun, USDD piyasa değeri 1 milyar doların altında olduğu için nakit akışıyla onu ayakta tutabiliyor fakat bir noktada ilk açığa satış yapan muhtemelen kendisi olacak.
- Zincirler Arası Köprüler Tehlikelidir: Bunu Ocak ayında Vitalik Buterin söylediğinde ve son dakika olarak CoinTürk platformunda paylaştığımda bazı kullanıcılar bunun çok abartıldığını ve FUD yayıldığını iddia etmişti. Peki sonra ne oldu? Axie’nin Ronin Köprüsü (624 milyon dolar), Solana Wormhole (326 milyon dolar), Harmony Köprüsü (100 milyon dolar) ve Nomad Köprüsü (190 milyon dolar) çaldırdı. Ocak ayında yayınladığım makalede bu köprüler hacklenebilir dediğimde ben de bu kadarını beklemiyordum. Birgün köprü yıkılır ve paranız karşı tarafta bir daha size gelemeyecek şekilde kalır. Köprüler tehlikelidir.
- Bedava Para Yoktur: Eğer bir proje dolara %20 faiz veriyorsa ondan kaçın. Anchor, LUNA’nın UST’si için bunu yapıyordu. CeFi aracılığıyla %5 Bitcoin Getirisi. Şirketler bu ürünleri sanki bankalar kadar güvenliymiş gibi pazarladılar Getirinin bedeli yüksek risk oldu (-%100) Elinizdeki kripto parayı cüzdanınızda tutun, bu size kazanç getirmez ancak %100 kayıp riskinden korur.
- Kripto Paralar Halen Makro-ekonomiye Bağlı: Ethereum’un birleşmesi Kripto’daki en büyük teknolojik başarılardan biriydi. Ne yazık ki makro rüzgarlar ETH’nin beklenen performansı göstermesini engelledi. Fed’in politikaları ve faiz oranı kararları şimdilik kriptonun yönünü belirliyor. Fed’e karşı trade yapmayın.
- Parlatılanlara Dikkat: SBF Forbes’a kapak oldu, FTX, BlockFi / Voyager’ın kefaletini ödedi, FTX devasa reklam anlaşmaları imzaladı. Bunlar o günlerde FTX’i parlatmaya yetiyordu ancak bugün FTX iflas etti. Parasını devasa reklam anlaşmalarına harcayanlara karşı dikkatli olun. Neden paralarını yatırım yapmak, işlerini daha iyi hale getirmek için harcıyorlar? Bu kadar büyük reklam bütçelerini nasıl ayırıyorlar? Çiftlikbank’ın televizyon reklamlarını hatırlayın, FTX bu durumdaydı. Etrafa yeterince para saçarsanız kimse zor soruları sormaz.
- Dip ve Tepeleri Aramayın: Hiçbir zaman mükemmel zamanlamaya sahip olamazsınız ve bir şeyleri zamanlamaya çalışmak zararlı olabilir. Boğada zirveyi ayıda dibi bulamayacaksınız.
- Ayı Piyasası Oyunları: Gerçek getiri söyleminin yaz aylarında yükselişe geçtiğini gördük. GMX ve GNS’ye erken yatırım yapanlar büyük ölçüde ödüllendirildi. GMX’in 2023 token enflasyonuna bakın. Bir şey sadece yükseliyor diye almayın, eğer erken dönem yatırımcısı değilseniz, erken dönem yatırımcılarını zengin ediyorsunuzdur.
Bazı maddelerde birkaç kritik uyarı var. Son olarak 2023 yılında hacimsiz, borsalar tarafından basılmış işe yaramaz tokenlardan ve özellikle bu fan tokenlerden uzak durun. Maçına 1000 kişinin gitmediği takımın tokeni size para kazandırmaz, bu fan tokenler halen takımlar tarafından sadece bir gelir kaynağı olarak görünüyor. Borsa ve takımların gelir kaynağı olmayın.