Nedir yahu bu NFT dediğinizi duyar gibiyim!
Arkadaşlar, NFT = Non Fungible Token. Eee yani? Yani değiştirilemeyen jeton parçacıkları anlamına gelir. Vallahi ben bir şey anlamadım dediğinizi duyar gibiyim! Size hak veriyorum!
Lakin NFT kavramı ile ilk defa karşılaşıyorsanız ve bunu duyduğunuzda internet üzerinden herhangi bir araştırma yaptığınızda NFT nedir (?) diye sorgulattığınızda karşınıza bu ve buna benzer açıklamalar çıkacaktır. Şayet ben terimsel kavramları çok fazla sevmem. Fakat yeni gelişen teknoloji blokchain sistemi üzerine inşa edildiği için terimsel olarak da bu kavramları ne yazık ki bilmek gerekiyor. O yüzden ben yazının ilerleyen kısımlarında arkadaşımız ile sohbet ederken NFT kavramını nasıl anlatabiliriz, aktarabiliriz o şekilde değinecek olsak da, öncesinde terimsel kavram olan Non Fungible Token’daki, Non Fungible kısmına, sonrada Token kısmına değinelim istiyorum.
Non Fungible Nedir?
Non Fungible Token’daki Non Fungible kısmını; aslında yerine bir yenisi koyulamayan, eşi benzeri olmayan kavram olarak tanımlayabilirim. Hemen örnek vermem gerekirse, diyelim ki bir markete gittiniz ve çikolata canınız çekti, çikolatayı aldınız ve o anda yediniz bitirdiniz. Tekrardan o çikolatadan alabilirsiniz. Çünkü çikolatadan bir sürü vardır. Ta ki üretimi bitene kadar… Lakin tablolara ya da sanat eserlerine değer veren biri olduğunuzu düşündüğümüzde önemli ressamlardan bir tanesi olan Picasso’nun tablosunu aldığınızda, biraz zaman geçtikten sonra onu kaybettiğinizde veya çaldırdığınızda onun yerine bir yenisini tekrardan alamazsınız veya koyamazsınız. Çünkü Picasso’nun yapmış olduğu o tablodan bir tane vardır ve yeri doldurulamayacağı için, eşi benzeri olmayan bir tablo olarak nitelendirebiliriz onu. O yüzden dediğim gibi dijital ortamda yerinin bir başkası ile doldurulamadığı ve eşi benzeri olmayan şeylere biz Non Fungible diyoruz.
Token Kavramı Nedir?
Arkadaşlar NFT’ler bana göre bir kripto paradır ama kripto paralardan farkı, fiziksel olarak kripto paraların şekil bulmuş halidir. Çünkü NFT’ler herhangi bir resim olabilir, müzik dosyası olabilir ve ekstra video görseli olabilir. Yani aklınıza gelebilecek her şey olabilir. Yeter ki bunları NFT pazarları dediğimiz yerlere yükleyip satışa hazır hale getirebilesiniz.
Burası işin aslında terimsel kısmı. Hani bir şeylere sözlük tarzında açıklama girmek zorunda kalırsınız ya! Heh işte o kısım. 🙂
Şimdi gelelim arkadaş ortamında NFT kavramını nasıl dile getirebiliriz (?) sorusunu kendimizce açıklamaya. Bunun en önemli aşaması olarak aslında TDK’nın NFT’e koymuş olduğu isimden yola çıkabiliriz. Yani “Nitelikli Fikri Tapu“. Açıkçası ben bu tanımlamayı ilk duyduğumda yadırgamıştım. Niçin böyle bir isim koymuşlar demiştim. Lakin üzerinde birazcık düşünmeye başladığımda buradaki tapu kavramının NFT’i tam anlamıyla açıkladığına karar verdim. Yani tapu kavramı NFT’nin karşılığını veriyordu. Şöyle ki; nasıl ki biz günlük yaşantımızda bir şeylere sahip olmak istiyorsak… Ev almak gibi, araba almak gibi, arsa almak gibi ama bunların bizim olduğunu doğrulayan şey nedir? TAPU’dur. Yani elimize geçen bir kağıt parçasıdır. Peki bu kağıt parçası bizim elimize nasıl geçer (?) hangi yolları kullanır? Devlet’e ait kurumlar ile olan görüşmemiz sonucunda devletin desteklediği belgeler ile elimize geçer. Yani devlet katında bu belge doğrulanmış, tasdiklenmiş ve kayıt altına alınmış olur. Bu kısım aslında nitelikli fikri tapu yani sahiplik algısını açıklamış olur. İşte fiziksel ortamda gerçekleşen bu olayı birazcık farklılaştırarak dijital ortamda, dijital varlık olarak satın alınmasına NFT diyoruz. Birazcık farklılaştırmak diyorum çünkü olaya detaylı bir şekilde baktığımızda başta da dediğim gibi sistem blokchain sisteminde ilerlediği için bu sefer karar mercii blokchain dediğimiz yazılımlar oluyor aslında. Yani NFT’ler bir satır kod olarak onaylanmış oluyor. Aramızda anlayacağımız dilde konuşursam reel hayatta karar mercii devletken, burada blokchain sistemi oluyor. Yani her hangi bir yere bağlı kalmıyorsun. Reel’de bir kontrol var burada bir kontrol yok. Reel’de bir imza var, tapuya atılmış bir imza var burada bir satır kod var. Dijital ortamda sahip olduğumuz dijital varlığın arkasında bir satır kod ile o varlığın kendinize ait olduğunu belirlemiş oluyorsunuz.
NFT Kavramı Nasıl Ortaya Çıktı?
Bu konu hakkında düşünüp dururken NFT kavramı nasıl ortaya çıktı diye sorular dolaşabilir kafanızda. Bunu kendimce şu şekilde açıklayabilirim. Covid’den öncesi ve Covid’den sonrası olarak düşünebiliriz. Bilenler muhakkak vardır. Normal hayatta varlıklı olan sanata, tarihe, kültüre önem veren insanların katılım sağladığı müzayedeler oluyordu. Tarihi eser satışları gerçekleşiyordu. Resim sergileri düzenleniyordu ve normal hayatımızda bu döngü devam ederken Covid ile birlikte bu döngü sağlanamaz hale geldi. Fiziksel ortamlarda bunlar gerçekleşemedi ve bu şeylere değer veren kişiler katılım sağlayamadı. Sanatçılar ister istemez hem kendilerini hem sanatlarını sergileyemedi ve bu bir sorun olarak ortaya çıkmaya başladı. Bunun üzerine bu sorunu nasıl çözebiliriz diye düşünülürken, fiziksel ortamda oluşan bu döngüyü dijital ortama taşımaya karar verdiler. Yani sanat eserlerimizi, tarihi eserlerimizi, düzenlenen müzayedeleri artık NFT pazarlarında açık arttırma veya değer biçme üzerine düzenlemeler yapmaya başladılar. Bir nevi fiziksel alanda ortaya çıkan boşluğu dijital ortamda doldurdular.
Bunlara Niçin Para Veriyoruz?
Aslında bu soruya cevap verirken yukarıda anlattıklarımı bir nevi özetlemiş olacağımı düşünüyorum. Hak verirsiniz ki herkesin reel hayatta değer biçtiği, sahibi olmak istediği şeyler muhakkak vardır. Doğal olarak bunlara parasını verir satın alırız. Neden alırız? Çünkü o bizim için önemlidir, gözümüze hoş gelir, ruhsal olarak bizi mutlu edeceğini düşünürüz ve alırız. Tabi aldığımız şeyler de kendine göre sınıflara ayrılır ve kendince zamanla olduğu değerden daha yüksek değerlere ulaşabilir veya tersi şekilde aşağı duruma düşebilir. Yine bir örnek verecek olursam, bir telefonun olduğu halde niçin bir yenisini alırsın veya elindeki telefon teknolojik olarak iyi konumda olsa da neden yeni çıkan bir üst modelini almak istersin? Ya paran çoktur, harcamak senin için önemli değildir! Ya en son çıkan şeyi alarak havasını atmayı seversin! Ya da işin gereği yüksek model şeylere sahip olmak sana ekstra prestij sağlar ve ortamda güçlü gözükürsün… İşte NFT’ler de aslında bu mantıkla değerlendirebilir.
