Bitcoin, Litecoin ve Dogecoin derken şimdi Monero da akıma katılıyor. Fakat bu akım onu öldürebilir. Son 2 aydır özellikle Bitcoin ordinaller çok popüler ve bu Bitcoin forku diğer kripto para projeleri tarafından da benimsendi. Hatta aktif işlemlerinde devasa artışlar olduğunu bile gördük. Şimdi Monero aynısını yapmak istiyor.
Monero (XMR) ve Mordinals
Monero topluluğu gizlilik odaklı endişeleri nedeniyle onu kullanıyor ve son atılacak adım bunu ihlal etme potansiyeline sahip. Kripto paraların gizlilik yönü sadece uyuşturucu kaçakçılarının ilgisini çekmiyor. Gözetim noktasında endişeleri olan, mali hareketliliğini kamuya açık ağlarda ifşa etmek istemeyen, siyasi baskı altında olan insanlar da kriptonun gizlilik yönünden yararlanıyor. Monero bu amaçla başlatıldı ve hayatta kalmasının sebebi de bu konuda güçlü oluşudur.
Mordinals esasen Monero Ordinals’ın değiştirilmiş bir uygulamasıdır. Ordinaller verilerin bir Bitcoin işleminin “witness” kısmında saklanmasını gerektirirken, Mordinaller her Monero işleminde var olan “tx_extra” alanını kullanır. Bu teknik olarak 2014’ten beri Monero’da mümkündü, ancak şimdiye kadar bunun için herhangi bir destek yoktu.
Monero Bitiyor Mu?
2020 yılında Amerika Birleşik Devletleri İç Gelir Servisi, Monero işlemlerinin izlenmesine yardımcı olabilecek herkese 625.000 dolar ödül teklif etti. Kullanıcı gizliliğini korumak için Monero işlemleri, bir işlemi bir dizi sahte işlemle bir araya getiren “halka imzalar” kullanılarak imzalanır. Eğer ağa Ordinaller gelirse yeterli sermayeye sahip bir kullanıcı Monero bloklarını Mordinals ile doldurur ve gerçek işlemler ifşa edilebilir hale gelir.
ABD ödül olarak 625 bin dolar verirken ağı spamlayıp gizli işlemleri ifşa etmeye para harcamaktan da geri durmayabilir. Bu da Monero’nun diğer ağlardan pek bir farkı kalmayacağı anlamına gelir. O halde ölmelidir. Çünkü gizlilik yeteneğine zarar geldikten sonra insanların Ethereum veya Monero ağını kullanması arasında bir fark kalmayacak.
Justin Ehrenhofer şunları söyledi;
“İnsanları bir ağı izin verilen bir şekilde kullandıkları için suçlamaktan hoşlanmıyorum, ancak Monero ağı, diğer gizlilik ve değiştirilebilirlik riskleri için yaptığı gibi, belirli davranışları sınırlamak için adımlar atmalıdır. Monero blockchain, yerel varlığı XMR’yi mümkün olduğunca özel, değiştirilebilir, güvenli ve verimli hale getirmek gibi dar bir odağa sahiptir. Monero ağı güçlüdür çünkü XMR’nin gizliliği, güvenliği ve verimliliği her şeyden önce önceliklidir. Diğer her şeyin bu hedefle uyumlu olması gerekir. Monero’da tx_extra adı verilen ve keyfi uygulamalara kapı açmak için kullanılan bir serbest alan vardır. Bu, bir işlem gerekli ücreti ödediği sürece, tanımlayıcıların ve diğer keyfi verilerin depolanmasına izin verir. Yıllar boyunca bununla ne yapılacağı konusunda pek çok tartışma yaşandı. Bu kadar geniş, açık bir oyun alanına sahip olmak çoğu kişiye kötü bir fikir gibi göründü, ancak Monero topluluğu hiçbir zaman belirli bir anlaşmaya varmadı ve böylece tx_extra kaldı. Bu hafta itibariyle, insanlar görüntüleri saklamak için standartlaştırılmış bir format kullanarak Monero’nun blockchainine veri kaydetmeye başladı. Bu her zaman bir olasılık olarak biliniyordu, ancak topu hareket ettirmek için Bitcoin ve Litecoin’deki Ordinals’ın başarısı gerekti. Gerçek şu ki: Monero’nun halka imza uygulamasıyla, bu yazılar Monero işlemlerinin anlamlı bir yüzdesini oluşturuyorsa, bu yazılar XMR göndermenin gizliliğine ve değiştirilebilirliğine zarar verebilir. Bunların herhangi bir günde işlemlerin >%10’unu oluşturduğunu görmek istemiyorum. Değiştirilebilirlik açısından bakıldığında, Monero blockchaindeki bu NFT çıktılarını toksik çıktılar olarak düşünmek en iyisidir. Ağ için kötü olması için kaç tane toksik çıktının var olması gerekir? Kurşun gibi; hiçbir miktar sizin için “güvenli” değildir. Her miktarı zararlıdır.”
Mordinals‘a yönelik bir diğer yaygın eleştiri de merkeziyetsizlik üzerindeki potansiyel etkisidir. Bloklar büyüdükçe, düğümler için depolama gereksinimleri artmakta ve daha küçük düğümleri çevrimiçi kalmaktan caydırmaktadır. Elbette protokol, düğümlerin bu işlemleri budamasına izin verecek şekilde yükseltilebilir. Ancak bir blockchain, düğümlerinin ağın durumu üzerinde anlaşmasına dayanır ve belirli blokları veya işlemleri filtrelemek sansür olarak yorumlanabilir.
Şimdilik Mordinals ağ için faal ciddi bir sorun değil ancak gelecekte geliştiricilerin bu konuda önlem alması gerekecek. Yatırımcıların bir kısmı bunun gizliliği ihlal etmeyeceğini ve ağın popülerliğini artıracağını düşünse de gizlilik endişesi toplulukta ağır basıyor.
