Stablecoin (veya sabit para), sabit bir değer yaratmak ve bu değeri zaman içinde korumak için tasarlanmış bir tür kripto paradır. Bir stablecoin’in değeri tipik olarak belirli bir gerçek para birimine, genellikle ABD dolarına sabitlenir. Bu kurulumda, kripto paranın bir birimi tipik olarak gerçek para biriminin bir birimine eşittir. Bitcoin gibi oldukça voaltil kripto paraların aksine, stablecoinlerin fiyatının volatilite göstermemesi amaçlanmaktadır. Ancak stabilcoin piyasalarında yaşanan son olaylar (Terra LUNA ekosisteminin çöküşü gibi) dünyanın farklı yargı bölgelerindeki düzenleyicilerin bu piyasaları mercek altına almasına neden oldu. ABD Hazine Bakanı Janet Yellen, stablecoin’lerin neden olduğu finansal istikrara yönelik risklere odaklanırken, Federal Rezerv (Fed) stablecoin’lerin gerçekte ne ile desteklediğinin belirsiz olduğuna ve bu piyasalardaki gözetim eksikliğine dikkat çeken bir rapor yayımladı. Hazırsanız stablecoin nedir, nasıl çalışır, hangi riskleri beraberinde getirir ve bir stablecoin’in güvenilir olup olmadığı nasıl tespit edilebilir gibi birçok sorunun yanıtının yer aldığı rehberimize başlayalım.
Stablecoin Nedir? Stablecoin Türleri
Stabilcoin, değeri başka bir varlığa, genellikle ABD doları veya Euro gibi para birimlerine sabitlenmiş, ancak başka varlıklar da desteklenmesi mümkün olan bir kripto paradır. Bu tür bir kripto para, temel alınan varlığı izleyerek değerini en azından sabitlendiği para birimine göre zaman içinde sabit tutar. Gerçekte, dayanak varlık, örneğin bir dijital dolar gibi elektronik hale getirilmiş gibidir.
Amaçları bir varlığı izlemek olduğundan, stablecoin’ler genellikle sabitlendikleri belirli varlıklar tarafından desteklenir. Örneğin, bir stablecoin ihraç eden şirket, tipik olarak dayanak varlığı elinde tutan bir finansal kurumda rezerv oluşturur. Bu nedenle, bir stablecoin 100 milyon dolarlık rezerv tutabilir ve kripto para başına sabit değeri 1 dolar olan 100 milyon adet kripto para çıkarabilir. Bir stablecoin’in sahibi parayı nakde çevirmek isterse, gerçek para nihayetinde rezervden alınabilir.
Bu yapı, hiçbir varlık tarafından desteklenmeyen Bitcoin (BTC) 
$98,673 ve Ethereum (ETH) 
$3,480 gibi çoğu kripto paranın aksine daha güven vericidir. Stablecoin’lerden farklı olarak, bu diğer kripto paralar spekülatörlerin kar etmek için ticaret yaparken fiyatlarını yukarı ve aşağı itmelerinden dolayı büyük ölçüde volatildir.
Pek çok stablecoin, sabit varlıklarla desteklenirken, diğerleri sabit bir varlık tarafından desteklenmez. Bunun yerine, kripto paranın fiyatını sabit bir değerde tutmak için teknik araçlar (kıtlık yaratmak için kripto para arzının bir kısmını yok etmek gibi) kullanılır. Bunlara algoritmik stablecoin denir ve varlıklar tarafından desteklenen stablecoin’lerden çok daha riskli olabilmektedirler.
Kripto Para Ticaretinde Stablecoin Kullanımı
Stablecoin’ler, birçok ana akım kripto paranın temel sorunlarından birini çözmektedir; yani, ciddi volatilitenin onları gerçek işlemler için kullanmayı imkansız olmasa da zorlaştırmasını.
Şu anda Bitcoin ve Ethereum gibi kripto paralar son derece volatil ve bu da kendi birimlerinde fiyatlandırmayı zor hale getiriyor. Stablecoin’ler, fiyatlarını bilinen bir rezerv para birimine endeksleyerek bu sorunun önüne geçiyor. Bu da ana akım kripto paralar ile stablecoin’ler arasındaki temel farkı açıklıyor. Buna ek olarak, volatilite göstermemeleri, birçok stablecoin’in bir kripto para aracı kurumunda işlevsel bir para birimi olarak kullanılmasına izin vermektedir. Örneğin, trader’lar ve yatırımcılar Bitcoin’i dolar yerine Tether (USDT) gibi bir stablecoin’e çevirebilir. Stablecoin’ler 7/24 alınıp satılabilir. Bu da onları gece ve hafta sonları kapalı olan bankacılık sistemi aracılığıyla ulaşılabilen nakitten daha erişilebilir hale getirmektedir.
Stablecoin’ler, şartları yerine getirildiğinde otomatik olarak yürütülen bir tür elektronik sözleşme olan akıllı sözleşmelerle de kullanılabilmektedir. Kripto paranın istikrarı, daha volatil kripto paralarla işlem yaparken ortaya çıkabilecek anlaşmazlıkları önlemeye de yardımcı olmaktadır.
En Büyük Stablecoin’ler
Stablecoin’ler genellikle diğer kripto paralarlar aynı ilgiyi (ve heyecanı) görmezler, çünkü kısmen aynı türde “hızla zengin olma” fırsatı sunmazlar. Yine de stablecoin’lere olan ilgi oldukça yüksektir. Bu rehberin hazırlandığı 21 Ağustos 2022 tarihi itibariyle CoinMarketCap‘in sağladığı verilere göre piyasa değerine göre en büyük 3 stablecoin şunlardır:
- Tether (USDT): 67.5 milyar dolar
- USD Coin (USDC): 52.4 milyar dolar
- Binance USD (BUSD): 18.8 milyar dolar
Tabii ki, bu kripto paraların piyasa değeri, yazım sırasında yaklaşık 400 milyar dolarlık bir piyasa değeri bulunan Bitcoin ve 190 milyar dolardan fazla piyasa değeri bulunan Ethereum gibi en büyük kripto paralara kıyasla düşük kalmaktadır.
Algoritmik stabilcoin olan TerraUSD, bir dönem popüler bir stablecoin seçeneği olmuştu, ancak 2022’nin Mayıs ayında ABD doları sabitini (peg) kaybetti. TerraUSD, fiyatını 1:1 oranında ABD dolarına eşitlemek için diğer kripto paraları ve sofistike bir arbitraj sistemini kullanıyordu. Ancak kripto para piyasalarındaki düşüş ve ardından stablecoin’e olan güven kaybı ile fiyatı sert şekilde düştü ve ABD doları sabitini koruyamayarak tarihin tozlu sayfalarındaki yerini almış oldu. Elbette bu yok oluş arkasında milyarlarca dolarlık bir enkaz bıraktı.
Stablecoin’lerin Taşıdığı Riskler
İlk bakışta, stablecoin’ler düşük riskli gibi görünebilir. Hiçbir şey tarafından desteklenmeyen popüler kripto paralarla karşılaştırıldıklarında evet, kesinlikle öyleler. Ancak stablecoin’ler bazı tipik kripto para riskleri ve en azından kendi risklerini beraberinde getirmektedir. İşte bu riskler:
- Güvenlik: Diğer kripto paralar gibi, stablecoin’lerde ister kendi dijital cüzdanınız, ister bir aracıda veya borsada olsun güvenilir bir yerde tutulmalıdır. Ve bu, belirli bir ticaret platformu yeterince güvenli olmayabilir veya bazı güvenlik açıklarına sahip olabileceğinden hack’lenme sonucu fonların kaybolması gibi riskler söz konusudur.
- Karşı taraf riski: Kripto paralar her ne kadar merkeziyetsiz bir şekilde dağıtık gibi görünse de, gerçekte gerçekleştirilen herhangi bir işlemde rezervleri tutan banka ve stablecoin’i ihraç eden şirket de dahil olmak üzere birkaç tarafla etkileşim söz konusudur. Bu nedenle karşı taraftakilerin para biriminin değerinin korunması için doğru şeyleri (güvenlik, uygun şekilde rezerve tutma vb.) yapıyor olmaları gerekir.
- Rezerv riski: Stablecoin ekosisteminin önemli bir unsuru, bir stablecoin’i destekleyen rezervlerdir. Bu rezervler, bir stablecoin’in değerindeki son dayanak noktasıdır. Onlar olmadan kripto parayı ihraç eden şirket bir stablecoin’in değeri için tam bir güven garanti edemez.
- Güven eksikliği: Bir stablecoin, özellikle nakit olmak üzere sabit varlıklar tarafından yeterince desteklenmiyorsa aşağı yönlü bir baskıya maruz kalabilir ve hedef para birimi sabitini kaybedebilir. 2022’nin Mayıs ayında bir algoritmik stablecoin TerraUSD’nin başına gelen buydu, çünkü nakit değil, diğer kripto paralar tarafından destekleniyordu. Trader’lar ve yatırımcılar stablecoin’lerin değeri koruma özelliğine olan güvenlerini kaybettikçe, stablecoin’in fiyatı düştü ve fiyatı adeta çakıldı.
Bu bakımdan stablecoin’lerdeki birincil risk, olduğı söylenen rezerv para birimi veya para birimleri tarafından tam olarak desteklenmemeleridir. İdeal bir durumda, stablecoin’i ihraç eden şirket, stablecoin’i tam olarak desteklemek için yeterli para birimi rezervine (nakit veya diğer yüksek likit, güvenli yatırımlar olarak) sahip olmalıdır. Eğer tutulan rezerv yüzde 100’den az olacak olursa büyük bir risk söz konusudur.
Stabilcoin’ler Ne Kadar Güvenilir?
Peki bir stablecoin’in güvenilir olup olmadığını nasıl anlarsınız? Bunun kontrolünü yapmanız kesinlikle çok önemli. Bu noktada yapmanız gereken ilk şey, stablecoin’in ihraççısının güvenilir işbirlikçileri ile hazırlattığı rezerv raporlarını kontrol etmektir. Eğer stablecoin için herhangi bir rezerv raporu sağlanmıyorsa son derece dikkatli olmalısınız. Yani her ne olursa olsun stablecoin sahipleri, kripto paralarının tam olarak ne ile desteklediğine dikkat etmek zorundadır. Örneğin en büyük stablecoin USDT‘nin ihraççısı Tether, rezervleriyle ilgili açıklamaları nedeniyle bir düzenleyicilerin ve dönem kripto para topluluğunun hedefindeydi ve halen gözler üzerinde. Bu noktada her bir USDT’nin tamamen gerçek ABD doları ile desteklendiğini düşünenler dikkatli olmalı.
Tether, 31 Mart 2021 tarihli rezerv raporunda, yükümlülüklerinden daha fazla rezervi olduğunu gösterdi. Bu görünüşte iyi, ama şeytan ayrıntıda gizliydi. Rezervlerinin yaklaşık yüzde 76’sı nakit veya nakit benzeri varlıklar olarak tutuluyordu (büyük çoğunluğu kısa vadeli kurumsal borçlar ve ticari senetler olarak da bilinir). Yaklaşık yüzde 13’ü teminatlı kredi, yaklaşık yüzde 10’u şirket tahvilleri, fonlar ve kıymetli madenler. Bu diğer varlıklar çoğu zaman gerçek nakit gibi davranabilir, ancak gerçek nakit değildir. Daha yakından bakılacak olursa, rezervlerin yüzde 4’den daha azı gerçek nakit iken, çoğu kısa vadeli şirket borçlarından oluştuğu görülebilir. Bu ticari kağıtlar, özellikle acil durumlarda nakit ile aynı görevi görmezler. Piyasalar sert şekilde düşecek olursa, bu varlıklar (ve diğer nakit olmayan varlıklar) hızla değer kaybedebilir ve Tether‘in USDT’si en çok ihtiyaç duyulan anda tam olarak yeterli rezervi bulamayabilir.
Bir stablecoin, rezervlerinin yüzde 100’ünü (veya daha fazlasını) nakit olarak tutmayı taahhüt etmedikçe, kripto paraları kullanmak için gerekli nakitin bulunduğunun herhangi bir garantisi yoktur. Bu durumda, stablecoin’lerin değeri stabil olmaktan çok uzak olabilir. Herhangi bir stablecoin sahipleri, kendisini son derece modern olarak yapılandırılmış şekilde pazarlayan bir teknoloji için şaşırtıcı bir kader olan eski moda bir banka koşusunun kaybeden tarafında olabilir. Neyse ki Tether, o zamandan beri söz konusu nakit dışı varlıklarını önemli ölçüde azalttı.
2021’de ABD Emtia Vadeli İşlemler Ticaret Komisyonu, her bir USDT’nin gerçek ABD doları ile yüzde 100 oranında desteklendiğine dair doğru olmayan bilgiler verilmesi ve bu yönde açıklamalar yapılmasından dolayı Tether’e 41 milyon dolar para cezası verdi. 2021’nin Mart ayından yayımlanan raporundan bu yana Tether, ticari senetlerdeki varlıklarını azalttı ve 2021’in dördüncü çeyreğinden itibaren, üçüncü çeyrekteki yüzde 44’e kıyasla rezervlerin yaklaşık yüzde 30’unu nakit varlıklarla desteklemeye başladı. Şirketin 19 Ağustos 2022 tarihili son raporu da nakit rezervlerinin bir önceki çeyreğe oranla yüzde 32’lik artış gösterdiği ayrıca ticari senetlerde de yine bir önceki çeyrekten bu yana, 20 milyar dolardan 8.5 milyar dolara düşüş ve yüzde 58’lik azalma olduğunu gösteriyor. Toplam konsolide varlıkların (66 milyar 409 milyon dolar), toplam konsolide yükümlülüklerden (66 milyar 218 milyon dolar) fazla olduğu belirtilen açıklamada, ticari senetlerin zamanla sıfıra kadar düşeceği de not ediliyor.
Elbette tüm bunlar en büyük stablecoin USDT örneğinde ele alınabilecek bilgilerden ibaret. Diğer stablecoin’ler için de benzer şekilde yayımlanan rezerv raporları dikkatle incelenmeli, en azından rezerv şeffaflığına önem veren şirketlerin veya oluşumların ihraç ettiği stablecoin’ler tercih edilmelidir.
Son olarak, bir stablecoin’in güvenilirliğinin en iyi garantisi, insanların mal ve hizmetler karşılığında onu geniş çapta kabul etmeleridir. Ve dünyada yaygın olarak kabul edilen para birimi ABD dolarıdır.
Özetle, stablecoin’ler, çoğu kripto parada eksik olan istikrarın bir kısmını sağlayarak onları gerçek para birimi olarak kullanılamaz hale getirmektedir. Ancak stablecoin tutanlar, aldıkları risklerin farkında olmalıdır. Genel olarak stablecoin’lerin risklerinin sınırlı olduğu düşünülse de bir kriz anında onları tutmak son derece riskli olabilir. Terra LUNA ekosisteminin çöküşü de bunun en iyi örneği olarak gösterilebilir.
