Kripto para yatırımcılarının aylardır heyecanla beklediği büyük yükseltme biraz önce gerçekleşti. İlk stake yapanları hesaba katarsak bu hafta 2,5 yıldan uzun süredir bekleniyordu. Aralık 2020 tarihinde elindeki Ether’leri kilitleyen yatırımcılar nihayet dilerlerse varlıklarını sözleşmeden ayırabilecekler. Peki ilk izlenimler neye işaret ediyor. Bu gelişme ETH için nasıl bir sonuç doğuracak?
Ethereum Shapella Yükseltmesi
ETH stake eden yatırımcıların ağdan ETH varlıklarını çekmesine olanak tanıyan (odak noktası bu ancak diğer detaylara değineceğiz) Shapella yükseltmesi nihayet gerçekleşti. 12 Nisan itibariyle ETH ağında stake edilmiş tam 18 milyon ETH bulunuyordu. Bunlar artık ağdan çekilebilecek ancak birden tamamı değil. Kademeli olarak yapılacak çekimlerin aylar sürmesi bekleniyor. Bu da ani satış baskısının olmayacağı anlamına gelebilir. Yine de haberin etkisiyle ETH fiyatının önümüzdeki 24 saat içinde spekülatif hareketler göstermesi muhtemeldir.
Vitalik Buterin ve birçok çekirdek geliştiricinin katıldığı canlı yayında başlatılan yükseltme başarıyla tamamlandı.
Saat 01:30 itibariyle yapılan yükseltmenin fiyat üzerinde şimdilik ciddi bir sonucu olmadı. Ağda yazı hazırlandığı sırada halen stake edilmiş 18 milyon 17 bin 510 ETH bulunuyor. İlerleyen saatlerde bunun azaldığını görebiliriz.
Ethereum Shapella Nedir?
Ethereum geçtiğimiz yıl ağını PoW konsensüs mekanizmasından PoS’e geçirdi. Bu zorlu bir yükseltmeyi ve riskliydi. Riski azaltmak için parlak zihinler tehlikeyi minimize etmek için yükseltmeyi iki aşamaya böldü. Aynı anda gerçekleşen önemli değişikliklerin sayısını azaltmak ve böylece her yıl trilyonlarca dolar değerinde işlem yapan yerleşik bir ağı güvence altına almak gerekiyordu. En kritik iki aşama Beacon Chain ve Merge’in piyasaya sürülmesiydi. Beacon Chain’in 2020’de kullanıma sunulması, Ethereum PoW zincirinin yanında ayrı bir PoS katmanı oluşturdu ve geçişe temel hazırlandı. Beacon Chain’in erkenden piyasaya sürülmesi gerçek değerli işlemleri gerçekleştirmeden önce ağı güvence altına almak için yeterli ETH biriktirmek için yeterli zaman sağladı. Aynı zamanda yeni modelin yetince test edilmesi için de önemliydi. Tüm bunlarda “insanlar neden 2020 Aralık ayında ETH varlıklarını stake edip yıllarca bekledi” sorusunun cevabıdır. ETH’lerini bir süre çekemeyeceklerini bilmelerine rağmen, ilk ağ katılımcıları Ethereum PoS ağını güvence altına almak için milyonlarca ETH’ye katkıda bulundu.
Sonraki bölümü özet geçersek Merge (birleşme) gerçekleşti ve artık sırada Shapella yükseltmesi ile Shanghai adı verilen Şangay Ethereum Sanal Makinesi ve Capella adı verilen fikir birliği katmanında yapılan değişiklikleri birleştirmekte ve iki katmanı birbirine bağlamak kaldı. Engine API’sinde yapılan değişikliklerle bu başarıldı. Sepolia ve Goerli geçişlerinin ardından, bugünkü adım planlanmıştı.
Bu yükseltme doğrulayıcıların stake edilmiş ETH’lerini geri çekmelerini sağlamanın yanı sıra, hem yürütme hem de mutabakat katmanına yeni işlevler getirmekte ve EIP-3651, EIP-3855, EIP-3860, EIP-4895 ile EIP-6049 iyileştirme önerilerini uygulamaktadır.
Bu iyileştirmeler çok teknik detaylar içerir. Örneğin bir tanesini ele alalım.
EIP-3855 Nedir?
Bu iyileştirme sözleşme boyutunun azaltılması ve gas ücretinin düşürülmesine odaklanıyor. Ana ağ üzerinde gerçekleştirilen analizde 8,567,259…8,582,058 ve 12,205,970…12,817,405 blok aralıkları arasında yürütülen tüm PUSH* talimatlarının ~%11,5’i sıfır değerini itiyor. Sözleşmenin sıfır değeri itmesi için başka birçok neden vardır. Bugün bunu, çalışma zamanında 3 gaza mal olan ve iki bayt olarak kodlanan PUSH1 0 ile elde edebilirler, bu da 2 * 200 gaz dağıtım maliyeti anlamına gelir. Toplam maliyet nedeniyle birçok kişi aynı sonucu elde etmek için çeşitli diğer talimatları kullanmaya çalışmaktadır. Yaygın örnekler arasında PC, MSIZE, CALLDATASIZE, RETURNDATASIZE, CODESIZE, CALLVALUE ve SELFBALANCE bulunur. Bunlardan bazıları sadece 2 gaza mal olur ve tek bir bayt uzunluğundadır, ancak değerleri bağlama bağlı olabilir. Sonuç olarak verimsizliğin azaltılması için PUSH0 (0x5f) komutu tanıtılıyor ve ağ yükü az da olsa hafifletiliyor.
EIP-3855 Nedir?
Başka bir iyileştirme de EIP-3855’tir. EIP-170’i initcode için bir maksimum boyut sınırı getirerek genişletiliyor. Peki bu iyileştirmedeki motivasyon neydi? Sözleşme oluşturma sırasında istemci, yürütmeden önce initcode üzerinde jumpdest-analizi yapmak zorundadır. Yapılan iş, initcode’un boyutu ile doğrusal olarak ölçeklenir. Bu iş şu anda ölçülmemektedir ve boyut için protokol tarafından zorunlu tutulan bir üst sınır da yoktur. Gelecekteki riskleri en aza indirmek için initcode’un adil bir şekilde ücretlendirilmesini sağlamak adına bu iyileştirme yapılıyor. Diğer iki fayda ise gelecekte genişletilebilir bir maliyet sistemine sahip olmak ve EVM motorlarını açık sınırlarla basitleştirmektir.
EIP-4895 Nedir?
Bu ise tüm bu tantananın sebebidir. Beacon ağından stake edilmiş varlıkların çekilmesine izin verir.
