Kripto para dünyasında sıklıkla duyulan terimlerden biri olan fork diğer bir deyişle çatallanma, Blockchain tabanlı sistemlerde görülen önemli bir olaydır. Bu yazımızda fork nedir, hard fork nedir, soft fork nedir başta olmak üzere fork ile ilgili hemen hemen her konuyu ele alacağız.
Fork Nedir?
Fork, bir Blockchain tabanlı kripto para ağının, geçmiş bloklarından ayrılarak iki veya daha fazla farklı Blockchain haline gelmesidir. Bu çatallanma işlemi, mevcut Blockchain’deki kripto paranın kurallarında veya ağında önemli değişiklikler yapılmasını gerektiren bir durumu ifade eder. Fork, yeni bir kripto paranın veya ağın ortaya çıkmasına yol açar.
Fork Neden Olur?
Fork, birkaç farklı sebeple ortaya çıkabilir. İşte ortaya çıkmasına neden olan en yaygın nedenler:
- Teknik İyileştirmeler: Fork, Blockchain ağında teknik iyileştirmeler yapılmasını sağlar. Örneğin, güvenlik, ölçeklenebilirlik veya işlem hızı gibi sorunları çözmek amacıyla yapılan ağ güncellemeleri, fork ile gerçekleştirilebilir.
- Topluluk Bölünmesi: Kripto para topluluğu arasında, belirli bir protokol veya yol haritası hakkında anlaşmazlıklar yaşanabilir. Bu durumda, farklı görüşlere sahip olan gruplar, mevcut Blockchain’lerde ayrılarak kendi yolunu takip etmek isteyebilir. Bu tür bir fork, ağdaki farklılıklardan kaynaklanır.
- Yazılım Değişiklikleri: Kripto para projeleri, yazılımlarında önemli değişiklikler yapabilir. Bu değişiklikler, fork gerçekleştirerek eski ve yeni sürüm arasındaki uyumsuzluğu çözebilir. Böylece, yeni özellikler ekleyebilir veya hataları düzeltebilirler.
Hard Fork Nedir?
Hard fork (sert çatallanma), bir Blockchain tabanlı kripto para ağında geriye dönük uyumluluğun olmadığı ve yeni bir Blockchain’in oluşturulduğu çatallanma türüdür. Hard fork genellikle büyük ve önemli değişiklikler yapılmasını gerektiren durumlarda ortaya çıkar.
Bir hard fork gerçekleştiğinde, mevcut Blockchain ve ağdaki kuralların bir kısmı veya tamamı değiştirilir. Bu değişiklikler, yeni bir Blockchain’in oluşturulmasına ve mevcut Blockchain’den ayrılınmaya neden olur. Yeni Blockchain, eski Blockchain’le tamamen uyumlu olmayan yeni kurallara dayanır. Bu da, hard fork sonucunda ortaya çıkan yeni Blockchain üzerinde çalışan yeni bir kripto paranın ortaya çıkmasını sağlar.
Hard fork’un temel nedenleri arasında başı ağ üzeride büyük ölçekli değişiklikler yapılması çekmektedir. Mevcut bir Blockchain ağın büyük ölçekli değişiklikler yapılabilir. Örneğin, blok boyutu artırılabilir, konsensüs algoritması değiştirilebilir veya yeni özellikler eklenerek işlem hızı veya güvenlik iyileştirilebilir. Hard fork’un nedenleri arasında topluluk bölünmesi de yer almaktadır. Bir kripto paranın topluluğu arasında, projenin geleceği veya yol haritasıyla ilgili farklı görüşler oluşabilir. Bu görüş ayrılıkları, belirli bir ağ veya yönetişim modeli üzerinde anlaşmazlığa yol açar. Bu durumda, farklı görüşlere sahip olan gruplar, hard fork yaparak kendi yolunu takip etmek isterler.
Hard fork ayrıca kripto para topluluğunu ikiye bölebilir ve yeni Blockchain oluşturan tarafın destekçileriyle, eski Blockchain’i devam ettiren tarafın destekçileri arasında bir bölünmeye neden olabilir. Her iki tarafın da farklı Blockchain’ler üzerinde işlem yapmaya devam etmesi, farklı kripto paraların ortaya çıkmasına yol açabilir.
Kripto para dünyasında önemli bir olan olan hard fork yeni Blockchain ve ağ, bazen daha iyi özellikler, güncellemeler veya iyileştirmeler sunabilir. Ancak, bu tür çatallanmalar, kullanıcılar ve işletmeler için bazı zorluklar ve uyumluluk sorunlarını da beraberinde getirirler.
En bilindik hard fork örneği olarak Bitcoin 
$95,058.7 Cash‘tir (BCH). Bitcoin Cash 
$452.8, 2017 yılında Bitcoin’in bir hard fork’u olarak ortaya çıkmıştır. Bu hard fork, Bitcoin’in blok boyutunu artırmak ve işlem hızını iyileştirmek amacıyla gerçekleştirilmiştir. Bir başka en bilindik hard fork örneği ise Ethereum 
$3,399.6 Classic‘tir (ETC). Ethereum Classic, 2016 yılında Ethereum’un bir hard fork’u olarak ortaya çıkmıştır. Hard fork, Ethereum ağındaki bir hack sonrasında gerçekleşmiş ve bazı kullanıcılar eski kuralları ve Blockchain’i korumayı tercih etmiştir.
Soft Fork Nedir?
Soft fork (yumuşak çatallanma), bir Blockchain tabanlı kripto para ağında geriye dönük uyumluluğun korunduğu ve mevcut Blockchain üzerinde yapılan kural değişikliklerini ifade eden çatallanma türüdür. Soft fork, yeni kurallara uyan düğümlerin ve kullanıcıların ağda işlem yapmaya devam edebildiği bir şekilde gerçekleşir.
Bir soft fork gerçekleştiğinde, Blockchain ağında mevcut olan kuralların bir kısmı değiştirilir veya yeni kurallar eklenir. Ancak, bu değişiklikler geriye dönük uyumluluğu korur, yani eski düğümler ve kullanıcılar hala geçerli bir şekilde işlem yapabilir. Soft fork, mevcut Blockchain üzerinde gerçekleştiği için esas olarak yeni kuralları uygulamak isteyen düğümlerin ve kullanıcıların güncellenmiş bir yazılım kullanmasını gerektirir.
Soft fork’un temel özelliği, kripto para topluluğunda konsensüsü korumaktır. Yani, çoğunluk tarafından kabul edilen yeni kurallara uyan düğümler, ağda hala işlem yapabilirken, eski kurallara uyan düğümler de uyumlu bir şekilde devam edebilir. Bu nedenle, soft fork genellikle daha az bölünmeye veya ağda kesintiye neden olur ve güncellenmemiş düğümler hala geçerli blokları ve işlemleri işleyebilir.
Soft fork’e neden olan durumlara örnek olarak şunlar verilebilir:
- İşlem Kısıtlamaları: Belirli bir işlem türünü sınırlayan yeni kuralların uygulanması. Örneğin, belirli bir türdeki işlemlerin miktarını veya boyutunu sınırlamak.
- Ağ Güncellemeleri: Blockchain ağında güvenlik veya performans iyileştirmeleri yapılması. Bu, kripto para ağının daha verimli veya güvenli hale getirilmesini sağlar.
- Yazılım Değişiklikleri: Kripto para projeleri, yazılımlarında hataları düzeltmek veya yeni özellikler eklemek için soft fork yapabilirler. Bu tür değişiklikler, genellikle uyumlu bir şekilde gerçekleştirilir.
