“Bitcoin Dünyayı Değiştirebilir mi?” Yazı dizimizin üçüncü ve son makalesi ile karşınızdayız. İlk iki yazıya buradan ulaşabilirsiniz.
Bitcoin Çalışmalarının Ötesinde Kalanlar
Kriptopara kavramı, birçok dijital para birimi ve yapının ortaya çıkmasını sağladı. Bunlardan biri de, birden fazla kriptoparanın değişimine olanak sağlayan bir platform olan Ethereum. Ethereum ayrıca uygulama oluşturma (dosya depolama veya anında mesajlaşma uygulamaları gibi) ve yayınlamaya da olanak sağlayacak. Kullanıcılar, kullanım bedelini kriptopara olarak ödeyebileceği gibi (100MB dosya depolama 1$ veya IM uygulamasının yıllık kullanımı için 2$ gibi), platforma destek olarak da (yeni bir uygulama geliştirmek gibi) gereken miktarı kazanabilecek.
Günümüzde Facebook (FB), reklam verenlerin, kullanıcılarını özel olarak hedef almasına izin vermektedir. Ebay(EBAY) alıcı-satıcı etkileşimini sağlamak için güvenli bir pazar sunmaktadır. Bugün Facebook ve Ebay’in her ikisi de, sadece kendileri tarafından erişilip kontrol edilebilen, kendilerine özel ve kısıtlı bu tarz ağlara güvenebilmektedirler (ve kazanç sağlamaktadırlar). Bu tarz şirketler, kendileri tarafından özel olarak tutulan, kayıtlı kullanıcı tabanı (ve ilişkili bilgiler) nedeniyle değerlidirler.
Blockhain üzerinde güvenli ancak merkezi bir kontrole bağlı olmayan, benzer bir genel ağ açıldığını düşünün. Bu tarz bir ağda, bir Facebook kullanıcısı kolaylıkla bir Ebay satıcısına bağlanarak istediği bir ürünü satın alabilir. Her iki kullanıcı da aynı blockchain ağı üzerinde bulunmakta ve bu ağ üzerinde ihtiyaçları doğrultusunda Facebook ve Ebay benzeri uygulamaları kullanmış oluyorlar. Bu yeni dünyada satıcılar, sahip oldukları bireysel kullanıcı tabanına göre üst düzey kontrollere sahip olamayacaklar. Bu tarz merkezi olmayan bir protokol, bitcoin ve altında yatan teknoloji ile güvenliği sağlanan eşler arası (peer to peer) işlemleri mümkün kılar.
Yöneticisi Olmayan Şirketler?
Bitcoin dahil her kriptopara yöneticisi olmayan bir şirkettir. Bu şirketler, finansal hizmetler sunar, çalışanlarına (veya madencilerine) ödeme yapar, ve bitcoinleri ellerinde tutanlar da hissedar olmuş olurlar. Blockchain, şirketi yönetip çalıştırmak üzere gereken belirli bir takım iş modelleriyle önceden programlandığı taktirde, teorik olarak bir şirketi yöneticisiz olarak çalıştırmak mümkündür. Blockchain, finansal bilgileri depolayan, hissedarların oylarını kaydeden ve şirketi bu bilgilere göre yöneten, genel bir kayıt defteri vazifesini görür.
Yeni bir platform olan BitSharesX ise banka işlemlerinin vazifesini görmek üzere geliştiriliyor. Müşterilerine teminat olarak BitShares’e karşılık diğer para birimleri üzerinden borç vermek, seçim(oylama) hizmetleri ve şeffaf kurallarla kendi kendine işleyebilen online piyangolar da bu işlemlerden bazıları olarak gösterilebilir. Herhangi bir kişi, otorite veya organizasyon tarafından yönetilmeyen, merkezi olmayan, özerk işlemler fikrine dayanan bir proje olarak kendini gösteriyor.
Zorluklar
Bitcoin, sağlam ve esnek bir ağ omurgası üzerinde inşa edilmiş muhteşem bir kriptoparaya dönüşmüş durumda. Ancak yazılım dilinin saldırılara açık olduğu değerlendiriliyor. Bitcoin protokolü üzerinde inşa edilen üçüncü taraf uygulamaları ve sistemler güvensiz ve zayıf olabilir ve bitcoin hırsızlıklarına yol açabilirler. Ancak, teknolojik gelişmeler ve özellikle bitcoinin yaygınlaşması, sistemi çok daha sağlam hale getirebilir.
Küresel bir kriptopara, kendine has bir takım zorlukları beraberinde getirecektir; merkezi olmaması, özerk kontrol, coğrafi ve dengeleyici bir gözetimin olmaması gibi. Özerk bir ağda kurallar konulup, bunların kabul ettirilmesi ne kadar etkili olur düşünülmesi gereken konulardan biri olarak ortaya çıkıyor.
Son Sözler
Herşeyin neticesinde, bitcoin ve altında yatan teknoloji büyük bir potansiyele sahip. Blockchainler üzerindeki uygulamalar da, Torrent, Napster veya Freenet gibi benzer eşler arası (peer-to-peer) uygulamaların yol açtığı problemlere benzeyen teknik, yasal, ekonomik ve sosyal problemler doğuracaklardır. Bitcoin tarafından sunulan alternatiflerin, çoğunluk tarafından kabul görmeden önce zaman ve güven testini geçmesi gerekecek. Her şeye rağmen, bitcoin başarılı olamasa bile, altında yatan teknoloji bir oyun değiştirici olacak ve ilerleyen yıllarda gelişmeye devam edecektir.
