Web3 günümüzde hızla yayılan ve internet dünyasının geleceğini şekillendiren yeni nesil bir teknoloji kavramıdır. Bu teknolojiler, merkeziyetsiz yapıları, güçlü şifreleme algoritmaları ve akıllı sözleşmelerle birlikte, daha güvenli ve özgür bir internet deneyimi sunmayı amaçlamaktadır.
Geleceğimiz, evet tek kelimeyle en doğru şekilde Web3 dönüşümünü “geleceğimiz” olarak tanımlayabiliriz. Peki iki kelime kullanabilseydik? O zaman da “merkeziyetsiz geleceğimiz” derdik. Tıpkı Web2’nin hayatımıza girdiği gibi Web3 dönüşümünün de hayatımıza girişinden çoğu internet kullanıcısı habersiz. Dünya değişiyor ve internet dönüşüyor. Peki Web3 nedir? Sadece gem coinlerin bir pazarlama stratejisi mi? Kripto paralar bu işin neresinde? Bugün “Web3 nedir ve ne işe yarar?” sorusuna cevap arıyoruz.
1760 yılından sonra buharla çalışan makinelerle tanışan dünya sanayi/endüstri devrimini başlattı. Sonrasında Sanayi 2.0 ve 3.0 hayatımıza girdi. Şimdi de Sanayi 4.0 konuşuluyor. Web ile bunun ne alakası var demeyin. Dijitalleşen dünya artık mevcut teknolojileri her alanda daha farklı bir noktaya taşıyor. 262 yılda dijitalleşme seviyesine yükselen sanayi ve 26 yılda Web3’a hazırlanan internet dünyası. Evet, internet gerçek hayata göre 10 kat daha hızlı büyüyor.
Web3 Nedir?
Web3 internetin gelişiminin sonraki aşamasıdır ve insanların daha etkileşimli bir web deneyimi yaşamasını sağlayacak bir dizi teknolojiyi içerir. Bu teknolojiler, merkeziyetsiz yapıları, güçlü şifreleme algoritmaları ve akıllı sözleşmelerle birlikte, daha güvenli ve özgür bir internet deneyimi sunmayı amaçlamaktadır. Web3 teknolojileri, günümüzde hızla yayılan ve internet dünyasının geleceğini şekillendiren yeni nesil bir teknoloji kavramıdır.
Web 3.0 teknolojileri, internetin daha güvenli, daha özgür ve daha açık bir yer olmasına yardımcı olabilir. Blok zincirleri ve akıllı sözleşmeler, işlemlerin güvenliğini artırabilirken, merkezi olmayan uygulamalar, kullanıcıların verilerini kontrol etmelerine ve çevrimiçi faaliyetlerini anonim tutmalarına olanak tanır.
Web3 teknolojilerinin temel amacı, kullanıcıların verilerini, kimliklerini ve işlemlerini güvence altına alarak, merkeziyetçi yapıların yerine daha dağıtık ve demokratik bir yapı sunmaktır. Bu dağıtık yapı, kullanıcıların verileri ve işlemleri üzerinde daha fazla kontrol sahibi olmasını sağlar. Aynı zamanda, daha adil ve şeffaf bir ekonomi ve toplum oluşturma potansiyeli taşır. Web3 teknolojilerinin en önemli uygulama alanlarından biri de değerli varlıkların (örneğin kripto paralar) güvenli bir şekilde saklanmasıdır. Bu teknolojiler, kullanıcıların verilerinin ve varlıklarının güvenliğini ve kontrolünü artırarak, kullanıcıların varlıklarını dolandırıcılar veya hırsızlar tarafından çalınmasını önler.
Web 1.0
İnternet yaygınlaşmaya başladığında yani kullanıcılar internet sitelerine erişerek bilgiye ulaşmaya başladığı günlerde tarihler 1990’ları gösteriyordu. 1989’da CERN, Cenevre’de Tim Berners-Lee, World Wide Web olacak protokolleri geliştirmekle meşguldü. Hedefi dünyanın herhangi bir yerinden bilgi paylaşımına izin veren açık, merkezi olmayan protokoller oluşturmaktı. Başarılı oldu.
Tam 2000 yılına kadar internet kullanıcıları bilgiye erişti ancak çok kısıtlı bir kesim internet üzerinden bilgi paylaşımı yapabiliyordu. 2000 yılından sonra daha fazla insan internet sitesi açarak içerik paylaşmaya başladı ve ardından büyük dönüşü başladı.
Web 2.0
2004 yılından sonra başlayan bu dönüşüm insanların web siteleriyle iletişime girebilmelerine olanak tanıyordu. Web 1.0 adeta bir resimden oluşan internet siteleriydi, Web 2.0 da insanlar internet sayfalarına kendi resimlerini ekleyebilmeye başladı. Bilgiye sadece erişebilen kullanıcılar artık bilgiyi paylaşabilir hale gelmişti.
Facebook Şubat 2004 tarihinde başlatıldı. Web 2.0’ın en popüler uygulaması bu oldu. Eskiden internete sadece araştırma veya eğlence amaçlı giren kullanıcılar Facebook sayesinde sosyalleşmeye başladı. 2005 yılının şubat ayında YouTube hayatımıza girdi ve duygularını yazı, resimlerle paylaşan insanlar artık videolarla da etkileşime girmeye başladı. Web 1.0’da genç olan biri için Web 2.0’ın getirdiği uygulamalar adeta büyü gibiydi.
Web 3.0
Merkezileştirme, milyarlarca insanın Web’e katılmasına yardımcı oldu. Facebook, Twitter, YouTube ve daha birçok popüler uygulama merkezileşmenin gücüyle istikrarlı, sağlam altyapıyı yarattı. Aynı zamanda, bir avuç merkezi şirket Web’in geniş alanlarında tek taraflı olarak neye izin verilip verilmemesi gerektiğine karar verecek bir güce sahip oldu.
Web3 bu ikilemin cevabıdır. Büyük teknoloji şirketleri tarafından tekelleştirilen bir Web yerine, Web3 ademi merkeziyetçiliği benimsiyor ve kullanıcıları tarafından inşa ediliyor, işletiliyor ve sahipleniliyor. Web3, gücü şirketlerden ziyade bireylerin eline verir.
Web3, yeni ve daha iyi bir internet vizyonu için her şeyi kapsayan bir terim haline geldi. Özünde Web3, kullanıcılara sahiplik biçiminde güç vermek için blockchainleri, kripto paraları ve NFT‘leri kullanır.
Web 3.0’ın 4 önemli özelliği vardır.
- Web3, merkezi olmayan bir yapıya sahiptir: merkezi varlıklar tarafından kontrol edilen ve sahip olunan geniş internet alanları yerine, mülkiyet, geliştiriciler ve kullanıcılar arasında dağıtılır.
- Web3 izinsizdir: herkesin Web3’e katılmak için eşit erişimi vardır ve hiç kimse dışlanmaz.
- Web3’ün yerel ödemeleri vardır: bankaların ve ödeme işlemcilerinin eski altyapısına güvenmek yerine çevrimiçi para harcamak ve göndermek için kripto para birimini kullanır.
- Web3 güvene ihtiyaç duymaz: güvenilir üçüncü taraflara güvenmek yerine teşvikler ve ekonomik mekanizmalar kullanarak çalışır.
Web3 Projeleri Hangileri?
Web 3.0 konusunu daha çok kripto paralarda sağlayacağı faydalar nedeniyle araştırıyorsun. Yani bundan 10 yıl sonra Web3 alanında fayda üreten bir kripto projesinin ciddi anlamda değerleneceğini düşünmekte haklısın. Ancak Web3 alanında çok iyi işler çıkaran fakat henüz tokenlerini oluşturmamış projeler de olduğunu bilmelisin. İlerleyen günlerde bunları da ele alacağız. Şimdilik Türk yatırımcıların asıl merak ettiği husus olan Web 3 odaklı kripto para projelerine göz atalım.
Toplamda 93 farklı altcoin 23 milyar dolarlık piyasa değeriyle Web3 odaklı çalışmalar yapıyor. Bunların en popülerleri ise şunlardır;
- Chainlink (LINK): Oracle alanında en büyük merkeziyetsiz çözümdür. Birçok web3 uygulamalarına veri beslemeleri sağlıyor ve muhtemelen sağlayacak.
- Filecoin (FIL): Filecoin, kurumsal kontrolden bağımsız daha verimli ve güvenli bir web oluşturmak için eşler arası dağıtılmış bir ağ protokolü olan IPFS’i oluşturdu.
- Theta Network (Theta): Video ve eğlence için oluşturulmuş blockchain ağı
- Helium (HNT): IOT, merkezi olmayan internet ağı.
- The Graph (GRT): Ethereum ve IPFS gibi ağları sorgulamak için bir indeksleme protokolüdür. Herkes, subgraphs adı verilen açık API’ler oluşturup yayınlayabilir, bu da verileri kolayca erişilebilir hale getirir.
- Livepeer (LPT): Ethereum üzerine kurulmuş merkezi olmayan bir video akış ağıdır.
- Render Token (RNDR): Blockchain’de dağıtılmış GPU gücü oluşturur, metaverse altyapı hizmeti sunmayı hedefliyor.
- Audius (Audio): Audius, tamamen merkezi olmayan bir müzik platformudur.
- Ethereum Name Server (ENS): Web3 kullanıcı adınız.Cüzdanlar, web siteleri ve daha fazlası için merkezi olmayan adlandırma hizmeti verir. Mevcut domain hizmetleri gibi düşünebilirsiniz.
- Storj (STORJ): Merkezi Olmayan Bulut Depolama, dosyalar merkezi veri merkezlerinde depolanmaz, bunun yerine şifrelenir, parçalara bölünür ve küresel bir bulut ağında dağıtılır.
- Gitcoin (GTC): Web3 uygulamaları geliştiren projeler burası aracılığıyla fon toplayabilir. Yapılan bağışlar çoğu zaman, bağışçıların erken dönem yatırım yapmasını sağlar onlara projeler faaliyet geçtiğinde airdroplar gelebilir.
Daha niceleri var, uzun lafın kısası aşağıdaki görselde gördüğünüz gibi, soldakilerin yerini sağdakiler almaya çalışıyor.
Web3 Ne İşe Yarar?
Nedir kısmında da değindiğimiz gibi veri mülkiyetini kullanıcılara verir. Ayrıca kazançların kullanıcılara dağıtımı için de kapı aralar. Merkezi platformlar bunun tam tersi şekilde çalışır. Örneğin Cambridge Analytica olayını hatırlayalım. ABD seçimlerinde sosyal medya kullanıcılarının verilerini toplum mühendisliği için kullandı ve sonuçları etkiledi. Hukuk bunu uzun bir aranın ardından tespit etti. Çeşitli algoritmalar ile fişlenen sosyal medya kullanıcıları, siyasi kararlarını değiştirmeyi hedefleyen propaganda içeriklere maruz kaldı.
Ancak Web3 ile veriler herkese açılıyor ve bugünün en değerli şeyi olan “veri” merkezi şirketlerin tekelinde kurtarılıyor. Öte yandan Facebook’un Meta olarak yeniden markalaşıp web3 dünyasında da varlığını sürdürmek gibi bir iddiası var. İlerleyen yıllarda merkezi yapıların, merkeziyetsiz platformlara benzer formlara girerek varlıklarını sürdürüp sürdüremeyeceklerini göreceğiz.
Web3 Kullanım Alanları
Web3 teknolojileri, blockchain ve dağıtık hesaplama gibi teknolojilerin birleşimi ile oluşan yeni bir internet çağıdır. Web3, merkeziyetçi internetin yerini alacak ve kullanıcıların verilerinin güvenliği ve gizliliği ile birlikte gelecekte internet üzerinde tam kontrol sahibi olmalarını sağlayacak. Web3 teknolojileri, birçok sektör ve uygulama için kullanılabilir. İşte bazı örnek kullanım alanları:
- Finansal Hizmetler: DeFi (merkeziyetsiz finans) platformları sayesinde kullanıcılar, bankalara ihtiyaç duymadan kredi alabilir, yatırım yapabilir ve kripto paralarla işlem yapabilir.
- Sosyal Medya: Merkeziyetsiz sosyal medya platformları, kullanıcıların verilerini ve içeriklerini kontrol etmelerine ve paylaşımlarından doğrudan gelir elde etmelerine olanak tanır.
- E-ticaret: Dağıtık e-ticaret platformları, kullanıcıların daha düşük işlem ücretleri ve daha fazla güvenlik ile alışveriş yapmasına olanak tanır.
- Sanat ve Eğlence: NFT’ler (non-fungible tokens), sanatçıların ve içerik üreticilerinin eserlerini dijital olarak koruyarak ve satabilir hale getirerek, telif hakkı ve gelir elde etmelerine yardımcı olur.
- Oyunlar: Merkezi olmayan oyunlar (P2E), oyuncuların oyun içi öğelerini gerçek dünya değeri olan varlıklara dönüştürmesine ve bu varlıkları dışarı çıkarmasına olanak tanır.
Web3 Teknolojilerinin Potansiyel Kullanım Alanları
Web3 Teknolojileri ile Dijital Kimliklerin Yaygınlaşması: Web3 teknolojileri, kullanıcıların verilerini kontrol etmelerine ve dijital kimliklerini güvenli bir şekilde saklamalarına olanak tanıyan merkezi olmayan bir yapı sunar. Bu da, gelecekte çevrimiçi işlemler için dijital kimliklerin kullanımının yaygınlaşacağı anlamına gelir. Bu teknoloji sayesinde, tıbbi kayıtların ve finansal işlemlerin daha güvenli bir şekilde saklanması mümkün olacaktır.
Artırılmış Gerçeklik (AR) ile Web Deneyiminin Geliştirilmesi: Artırılmış gerçeklik teknolojileri, insanların çevrimiçi alışveriş yaparken, turistik mekanları ziyaret ederken veya diğer çevrimiçi etkinliklerde daha etkileşimli bir deneyim yaşamalarını sağlar. Web3 teknolojileri ile birleştirildiğinde, daha önce hiç olmadığı kadar gerçekçi ve dokunsal bir web deneyimi oluşabilir.
IoT Cihazları ile Entegrasyon: Internet of Things (IoT) cihazları, Web3 teknolojileri ile birleştirildiğinde, akıllı evlerin, akıllı şehirlerin ve akıllı tarımın yaygınlaşmasına neden olabilir. IoT cihazları, blok zincirleri aracılığıyla güvenli bir şekilde veri paylaşabilir ve cihazların merkezi olmayan bir yapıda çalışması mümkün olabilir.
Web3 Uygulama Örnekleri
Web3, blockchain teknolojisi kullanarak merkezi olmayan uygulamaları (dApps) çalıştıran web uygulamalarıdır. Bu uygulamalar, herhangi bir merkezi otoriteye ihtiyaç duymadan işlem yapmanızı sağlar. Bununla birlikte, Web3 uygulamalarını kullanmak için öncelikle bir Ethereum cüzdanına ihtiyacınız vardır. Bu cüzdan, Ether ve diğer Ethereum tabanlı tokenlerin saklanmasına ve kullanılmasına olanak tanır.
Örneğin, Uniswap bir Web3 uygulamasıdır. Bu uygulama, merkezi bir borsaya ihtiyaç duymadan Ethereum tabanlı tokenlerin takas edilmesine olanak tanır. Uniswap kullanarak, bir kullanıcı, bir tokeni başka bir tokenle takas edebilir. Bu işlem, Ethereum blok zincirinde gerçekleşir ve herhangi bir merkezi otoriteye ihtiyaç duymadan doğrulanır.
Başka bir örnek olarak, Brave Browser bir Web3 uygulamasıdır. Bu web tarayıcısı, reklamların izlenmesini engelleyerek kullanıcı gizliliğini korur. Brave Browser, Basic Attention Token (BAT) adlı bir Ethereum tabanlı tokenle entegre edilmiştir ve kullanıcılar, reklamcılık faaliyetleri için ödüllendirilir.
Web3 Neden Önemli?
Web3 teknolojisi, günümüzün merkezsiz ve kullanıcı odaklı bir internet anlayışını için önemli bir konuma sahiptir. Web3’ün önemi, internetin geleceği üzerinde büyük etkisi olan birkaç temel faktörle belirlenir. Öncelikle, Web3 kullanıcıların kontrol ve güvenliğini artırarak, internet üzerindeki veri ve değer paylaşımını daha güvenli ve şeffaf hale getirmeyi amaçlar. Bu, geleneksel internet yapılarındaki veri ve değer paylaşımının güvenliğini sorgulayan kullanıcılar için büyük bir adım niteliğindedir.
Ayrıca, Web3 teknolojisi, merkezi otoritelerin ve büyük teknoloji şirketlerinin kontrolünden ziyade, kullanıcıların ve toplulukların denetiminde olan bir yapı sunar. Bu sayede, internet kullanıcıları ve geliştiriciler daha fazla özgürlüğe, esnekliğe ve denetime sahip olur. Bu, kullanıcıların ve toplulukların, merkezi otoritelerin etkisi ve kısıtlamalarından bağımsız olarak yeni ve yenilikçi uygulamalar geliştirmelerine olanak tanır.
Web3 teknolojisi, ayrıca daha demokratik ve adil bir dijital dünya oluşturmayı amaçlamaktadır. Merkeziyetsiz uygulamalar (dApp’ler), akıllı sözleşmeler, DeFi ve token ekonomileri gibi Web3 teknolojisi ile geliştirilen araçlar, kullanıcılar ve topluluklar arasında değer ve bilgi paylaşımını daha şeffaf ve güvenli hale getirir.
Sonuç olarak, Web3 teknolojisi, günümüzün ve geleceğin internet dünyasında daha güvenli, özgür, şeffaf ve demokratik bir ortam yaratma potansiyeline sahip olduğu için önemlidir. Bu nedenle, Web3’ün benimsenmesi ve geliştirilmesi, dijital dünyamızın geleceği için büyük bir öneme sahiptir.
