Rugpull, kripto piyasasında proje yaratıcısının projeyi kapatarak, yatırımcıların paraları ile kaçtığı kripto para birimi dolandırıcılığını ifade ediyor. Başlangıçta proje sahipleri meşru görünüm sergiliyor, reklam ve sosyal medya ile bu meşru profili sağlamlaştırıyor. Bu profil birçok yatırımcı için belgelerden daha güçlü potansiyele sahip oluyor. Böylece yatırımcıların paraları ile proje fonları oluşuyor. Sonrasında ise proje sahipleri iletişimi kesiyor ve projeyi bitiriyor.
Örneğin geçtiğimiz Ekim ayında, Netflix’te bulunan ünlü dizi Squid Game ile aynı adı taşıyan kripto para birimi SQUID, rugpull yapmış ve yatırımcılarını yarı yolda bırakmıştı. Diziye gelen yoğun ilgiden yararlanan bu proje sahipleri, yatırımcılar üzerinden 3.4 milyon dolar kazanarak projeyi bitirmişti.
Piyasada rugpull örnekleri ne yazık ki çoğalıyor ve bununla beraber scamler de artıyor. Uzmanlara göre rugpulla maruz kalmamak için şu adımları takip etmek gerekiyor:
Geliştirici Profillerinin Güvenirliği
Her şeyden önce, potansiyel kripto yatırımcıları, proje sahibi kişilerin güvenirliğini kontrol etmelidir. Geliştiricilerin kripto piyasasında bir sicili olup olmadığı, programcılarının güvenirliği, projenin web sitesi ve reklamlarının kalitesi sorgulanmalıdır.
İlgili Piyasanın Likit Olması
Proje yaratıcılarının profilini kontrol ettikten sonra, kripto para biriminin bulunduğu piyasanın likit olup olmadığına bakılmalıdır. Bir piyasanın likit olup olmadığını anlamak için üç önemli göstergeye bakmak faydalı olur. Bunlar; 24 saatlik ticaret hacmi, emir defteri derinliği ve marj olarak da bilinen alış fiyatı ve satış fiyatı arasındaki fark olarak belirtiliyor. Eğer piyasa likit değilse, geliştiriciler ardında hiçbir iz bırakmadan projeyi kapatabilir ve paralarla kaçabilir.
Aşırı Yüksek Verimlere Dikkat Edilmeli
Bir şey gerçekçi olmayacak kadar karlı geliyorsa, içgüdülere güvenmek gerekebilir. Böyle bir yükseliş ivmesi görülüyorsa ya Ponzi şeması ya da rugpull operasyonu gerçekleşiyor olabilir.
Her yatırımda olduğu gibi, yüksek getiri yüksek risk anlamına gelir. Her yüksek oranda kar dolandırıcılık anlamına gelmez ancak bu durumlara karşı dikkatli olunmalıdır.
Satış Emirlerindeki Limitler
Dolandırıcılar genellikle, yatırımcıların satış kapasitesine sınır koyabiliyor. Bunu anlamak için küçük bir miktarda token satın aldıktan sonra hemen satmaya çalışıldığında bir sınır ile karşılaşılırsa bu bir rugpull olabilir.
Kripto Piyasası Denetimi
Tüm kripto para projelerinin, meşrutiyetlerini kanıtlamak için bağımsız bir üçüncü part kuruluş tarafından yürütülen bir denetim sürecini resmi olarak sunmaları gerekmektedir. Eğer güvenlik ve hakların korunması bu tarz bir denetimle belgelenemiyorsa şüpheli bir tutum sergilemek gerekmektedir.
Kripto para birimlerine yatırım yaparken dikkatli olmak gerekmektedir. Yatırımcıların ilk etapta piyasa araştırması yapması ve piyasaların güvenirliğini sorgulaması önem arz etmektedir.
