Public key, dijital güvenliğin temel taşlarından biridir. Veri şifreleme ve kimlik doğrulama süreçlerinde kritik rol oynar. İki anahtarlı şifreleme sisteminde her kullanıcının bir çift anahtarı bulunur. Bunlardan biri herkese açık olan “public key”, diğeri ise gizli tutulan “private key”dir.
Public Key Nedir, Ne İşe Yarar?
Public key, asimetrik şifreleme sistemlerinde kullanılan matematiksel bir araçtır. Herkese açık olarak paylaşılır ve verileri şifrelemek veya dijital imzaları doğrulamak için kullanılır. Private key ise yalnızca sahibinde saklanır. Public key ile şifrelenen veriler yalnızca eşleşen private key ile açılabilir.
Bu sistem güvenli iletişim için ideal bir yapı sunar. Örneğin bir web sitesine gönderdiğiniz kredi kartı bilgileri sitenin public key’i ile şifrelenir. Sadece sitenin private key’i bu bilgiyi çözebilir. Böylece veriler üçüncü şahıslardan korunur.
Public Key Nasıl Çalışır?
Asimetrik şifreleme 1970’lerde geliştirilen bir teknolojidir. Public ve private key’ler matematiksel olarak birbirine bağlıdır. Ancak birinden diğerini türetmek neredeyse imkansızdır. Bu da “tek yönlü fonksiyon” kavramıyla açıklanır.
Şifreleme ve Çözme Süreci
Public key ile şifrelenen veri private key olmadan okunamaz. Örneğin Ömer’e şifreli bir mesaj göndermek istiyorsunuz. Ömer’in public key’ini kullanarak mesajı şifrelersiniz. Ömer, private key’i ile mesajı açar. Private key’i elinde bulundurmayan biri mesajı çözemez.
Dijital İmza Doğrulama
Public key, dijital imzaların doğrulanmasında da kullanılır. Bir belgeyi imzalarken private key devreye girer. Alıcı public key ile bu imzanın geçerliliğini kontrol eder. Bu sayede belgenin değiştirilmediği ve gönderenin kimliği kanıtlanır.
Public Key’in Kullanım Alanları
Public key’ler modern dijital iletişimin birçok alanında kullanılır. SSL/TLS sertifikaları, e-posta şifreleme ve kripto para işlemleri bunlardan bazılarıdır.
SSL/TLS Sertifikaları
Web sitelerinin güvenli bağlantı sağlaması için SSL/TLS sertifikaları kullanılır. Tarayıcı sitenin public key’ini alır. Veri alışverişi bu anahtar üzerinden şifrelenir. “HTTPS” ibaresi, bu güvenli bağlantının aktif olduğunu gösterir.
Kripto Para İşlemleri
Bitcoin 
$87,233.21 ve Ethereum 
$2,025.99 gibi kripto paralar public key’leri cüzdan adresi olarak kullanır. Birine para gönderirken alıcının public key’ini hedef adres olarak belirlersiniz. Private key ise işlemleri onaylamak için gereklidir.
Public Key ve Güvenlik İlişkisi
Public key’lerin güvenliği private key’in korunmasına bağlıdır. Public key’in herkese açık olması risk yaratmaz. Çünkü şifrelenmiş verileri çözmek için private key şarttır.
Private Key’in Önemi
Private key’in çalınması veya kaybedilmesi büyük bir güvenlik açığıdır. Örneğin bir sunucunun private key’i ele geçerse şifreli veriler deşifre edilebilir. Bu nedenle private key’ler donanım tabanlı cihazlarda saklanmalıdır.
Anahtar Çiftinin Oluşturulma Süreci
Anahtar çiftleri rastgele sayı üreteçleri (RNG) ile oluşturulur. Yeterince karmaşık bir algoritma kullanılmazsa anahtarlar tahmin edilebilir. Bu yüzden güvenilir yazılımlar tercih edilmelidir.
Public Key Altyapısı (PKI) Nedir?
Public Key Altyapısı (PKI), dijital sertifikaların yönetimini sağlayan sistemdir. Sertifika Otoriteleri (CA) public key’leri doğrular ve sertifikaları imzalar. Böylece anahtarların güvenilirliği garanti altına alınır.
Sertifika Otoritelerinin Rolü
CA’lar, bir web sitesinin kimliğini ve public key’ini onaylar. Tarayıcılar, CA’ların kök sertifikalarını önceden yükler. Bu sayede kullanıcılar, otomatik olarak güvenli bağlantı kurabilir.
Sertifika İptal Listeleri
Bazen sertifikalar geçersiz hale gelebilir. Örneğin private key çalınırsa sertifika iptal edilir. Tarayıcılar iptal edilen sertifikaları engeller. Bu süreç kullanıcıların zarar görmesini önler.
