“On-chain finans” terimi diğer bir deyişle “zincir içi finans” terimi finansal işlemlerin ve hizmetlerin Blockchain veya benzeri bir merkeziyetsiz defter teknolojisi üzerinde gerçekleştirildiği bir kavramı ifade etmektedir. Bu terim genellikle kripto paralar ve Blockchain tabanlı merkeziyetsiz finans uygulamaları (DeFi) alanında kullanılır. On-chain finans, finansal sistemi daha şeffaf, erişilebilir ve merkeziyetsiz hale getirmeyi amaçlamaktadır. Beklendiği üzere bu yaklaşım aynı zamanda çeşitli riskleri ve güvenlik sorunlarını da beraberinde getirmektedir.
On-chain Finans Nedir, Temel Bileşenleri Nelerdir?
Mevcut düzende finansal işlemler genellikle merkezi bir otorite, genellikle bir banka veya başka bir finansal kuruluş tarafından denetlenir ve işlenir. Ancak on-chain finans, bu işlemleri merkezi bir kuruluş olmadan, doğrudan bireyler arasında veya bir akıllı sözleşme gibi programlanabilir protokoller üzerinden gerçekleştirme amacını taşır.
On-chain finansın temel bileşenleri arasında ilk sırada kripto paralar yer almaktadır. On-chain finansın temelini genellikle kripto paralar oluşturur. Bitcoin (BTC), Ethereum (ETH) gibi dijital varlıklar, Blockchain üzerinde transfer ve saklama için kullanılabilir.
İkinci temel bileşen ise DeFi protokolleridir. DeFi, geleneksel finansal hizmetleri taklit eden veya geliştiren Blockchain tabanlı protokollerdir. Protokoller akıllı sözleşmeler aracılığıyla kredi, borç verme-alma, likidite sağlama ve diğer finansal işlemleri gerçekleştirebilirler. Bu noktada on-chain finansın üçüncü temel bileşeninin akıllı sözleşmeler olduğunu belirtmek gerekiyor. Akıllı sözleşmeler Blockchain üzerinde çalışan programlanabilir kontratlardır. Bu sözleşmeler, belirli koşullar yerine getirildiğinde otomatik olarak çalışan ve finansal işlemleri gerçekleştiren kod parçacıklarıdır.
On-chain finansın dördüncü temel bileşeni ise tokenizasyondur. Tokenizasyon, varlıkların (gayrimenkuller, sanat eserleri, hisse senetleri vb.) dijital temsilini ifade etmektedir. Tokenizasyon ile tüm bu varlıklar Blockchain üzerinde takas edilebilir hale getirilir.
On-chain Finansın Avantajları
On-chain finansın birçok avantajı bulunmaktadır ve bu avantajlar, geleneksel finansal sistemlere kıyasla çeşitli alanlarda iyileştirmeler getirmektedir. Bu avantajlardan biri merkeziyetsiz yapıdır. On-chain finans, merkezi bir otoriteye ihtiyaç duymadan çalışabilir. Bu, geleneksel finans sistemlerinde olduğu gibi bir aracıya veya aracı kuruma bağlı kalmadan, doğrudan kişiler arasında işlemlerin gerçekleştirilebileceği anlamına gelmektedir.
On-chain finansın sahip olduğu başlıca avantalardan biri şeffaflıktır. Blockchain üzerinde gerçekleştirilen tüm işlemler o Blockchain üzerindeki herkes tarafından görüntülenebilir. Bu, finansal süreçlerin ve işlemlerin daha şeffaf olmasını sağlar ve dolayısıyla güvenilirliği artırır.
Bir diğer avantajı hız ve düşük işlem maliyetleridir. Geleneksel finansal sistemlere kıyasla on-chain finansta işlemler genellikle daha hızlı gerçekleştirilir ve geleneksel finansal işlemlere kıyasla daha düşük işlem maliyetlerine sahiptir. Özellikle sınırlar ötesi işlemlerde, kripto paralarla yapılan transferler daha hızlı ve düşük maliyetli olmaktadır.
Erişilebilirlik on-chain finansın bir avantajı olarak gösterilmektedir. On-chain finans, küresel olarak herkesin erişim sağlayabileceği bir yapıya sahiptir. Finansal hizmetlere erişim, geleneksel sistemlerde sınırlı olan bazı bölgeler için daha kolay hale gelebilir.
Programlanabilir olması da on-chain finansın avantajlarındandır. Bu noktada devreye akıllı sözleşmeler girmektedir. Akıllı sözleşmeler, belirli koşullar yerine getirildiğinde otomatik olarak çalışan kod parçacıklarıdır. Bu, önceden belirlenmiş kurallara dayalı olarak finansal işlemleri gerçekleştirmeyi sağlar. Örneğin, kredi almak veya borç vermek için belirli koşulların yerine getirilmesini bekleyen akıllı kontratlar kullanılabilir.
On-chain finansın bir diğer avantajı ise tokenizasyondur. Tokenizasyon, varlıkların tokenleştirilmesini diğer bir deyişle gerçek dünya varlıklarının dijital temsilini sağlar. Böylece varlıkların Blockchain üzerinde daha kolay bir şekilde takas edilebilmesine olanak tanır.
On-chain Finansın Dezavantajları
On-chain finansın yukarıda sıralananlar dahil birçok avantajı olduğu gibi, bazı dezavantajları da bulunmaktadır. En büyük dezavantajı güvenlik sorunlarıdır Blockchain üzerindeki işlemler açık ve şeffaftır, ancak güvenlik sorunları da mevcuttur. Akıllı sözleşme hataları, siber saldırılar ve diğer güvenlik açıkları, kullanıcıların varlıklarını ve bilgilerini tehlikeye atabilmektedir.
Öne çıkan bir dezavantajı ise düzenleyici belirsizliktir. Finansal düzenleme ve denetleme konularında belirsizlik, on-chain finans projeleri için bir risk oluşturmaktadır. Birçok ülkede henüz net bir düzenleme olmaması, bu alandaki projelerin gelecekte düzenleyici zorluklarla karşılaşma olasılığını artırmaktadır.
On-chain finansın bir diğer önemli dezavantajı volatilitedir. Kripto paraların değeri genellikle volatildir. Bu durum, kullanıcıların varlıklarının değerinde hızlı ve büyük değişikliklere maruz kalmasına neden olabilir, ki bu da finansal istikrarsızlığa yol açabilir.
Öne çıkan bir diğer dezavantaj işlem hızları ve ölçeklenebilirliktir. Bazı Blockchain’ler yüksek talep durumlarında işlem hızları ve ölçeklenebilirlik konularında zorlanabilir. Bu durum kullanıcıların işlemlerini hızlı ve verimli bir şekilde gerçekleştirmelerini engellemektedir.
Anonimlik ve izlenebilirlik dengesi de on-chain finansın öne çıkan bir dezavantajıdır. Kripto paraların genellikle anonim özellikleri vardır, ancak bu durum aynı zamanda yasa dışı faaliyetleri kolaylaştırabilmektedir. Bu nedenle, on-chain finansın anonimlikle ilgili avantajları, düzenleyiciler ve topluluk tarafından eleştirilmektedir.
On-chain finansın bir diğer önemli dezavantajı ise topluluk kabulüdür. On-chain finans projelerinin topluluk tarafından kabul görmesi oldukça önemlidir. Ancak bu, projelerin başarılı olabilmesi için zaman alabilir ve topluluk desteği olmadan projeler sürdürülebilir olamazlar.
