Herhangi bir kripto paraya yatırım yaparken nelere dikkat etmeniz gerekiyor? Bununla alakalı CoinTürk bünyesinde yayınlanmış çok fazla kılavuzumuz bulunuyor. Bugün ise konuyu farklı bir açıdan ele alıyor ve örnek bir proje üzerinde bunu tatbik ediyoruz. Silo Finance henüz piyasaya sürülmedi yeni şimdilik değeri sıfır fakat yakın zamanda ön satış süreci başlayacak.
2021 ETH Global Hackhatron Kazananı
Yatırım yapacağınız proje elbette bir yerde dikkatinizi çekmelidir. Silo Finance, ETH Global tarafından düzenlenen Hackhatron da başarılı olduğu için benim ilgimi çekti. Bilmeyenler için Hackhatron, hack ve maraton kelimelerinin birleşiminden oluşuyor. Yazılım geliştiriciler, siber güvenlik uzmanları ve hatta tasarımcılar arasında bile Hackhatronlar düzenlenebiliyor. Siber maraton mantığında olan bu etkinlikler belirlenen süre zarfında katılımcı takımlara proje üretme hedefi koyuyor. Etkinlik süresince en iyi ürünü ortaya koyan takımlar dereceye giriyor.
Siber güvenlik alanında bu tarz birçok etkinliğe izleyici olarak katılmıştım. Belirlenen hedefleri en kısa sürede alt eden beyaz şapkalı hackerlar hızlarına göre puan alarak etkinliğin sonunda birinciliğe ulaşmaya çalışıyordu. Düzenlenen etkinlikler çok sayıda genç yeteneğin keşfedilmesine imkan sağlıyor onlara yeni iş kapıları açıyordu. Bu takımlar arasında 17-18 yaşında genç katılımcılar bile oluyordu.
Unicef Inovasyon, Ledger, MetaMask, Maker, Compound ve Uniswap gibi onlarca bilindik kurumun, şirketin desteğini alan ETH Global kendi alanında bir Hackhatron yani siber maraton düzenledi. Bunun kazananı da Silo Finance oldu. Böylece kripto para topluluğunun önde gelenleri, araştırmayı sevenler yani çok sayıda insan Silo Finance ismini duymuş oldu.
Silo Finance Projesini İnceliyoruz
Şimdi, yatırım yapmayı planladığımız proje herhangi bir şekilde dikkatimizi çekti. Silo Finance için bu Hackhatron başarısı oldu. Gelelim projeyi incelemeye, ilk olarak internet adresi ve sosyal medya hesaplarından başlayalım.
Whois Bilgileri
Whois detaylarını incelediğimizde Silo Finance’a ait internet sitesinin 2020 yılı Kasım ayında alan adını etkinleştirdiğini görüyoruz. Tucows aracılığıyla kaydedilen alan adı 2022 Kasım adına kadar uzatılmış, uzatma işlemi bu yılın Eylül ayında yapılmış. Bazı projeler kendini 3-4 yıllık göstermesine rağmen birkaç aylık domain yaşına sahip olabiliyor bu yüzden yatırım yapacağınız projenin whois bilgilerini incelemeniz önemlidir.
Silo Finance yeni bir proje ve alan adı bilgileri de bunu doğruluyor.
Twitter Hesabı
Twitter hesabı Kasım 2020 tarihinde açılmış ve şimdiye kadar 7.800 takipçiye ulaşmış. Domain ve Twitter hesap açılış tarihleri uyumlu yani markalaşma sürecine kasım ayında girmişler. Paylaşımlarındaki etkileşimlere bakıyoruz, son günlede 2500 RT’ye kadar etkileşim alıyorlar.
14 Ekim tarihindeki Hackhatron başarılarını sosyal medya hesaplarından duyurmuşlar ancak o günlerde çok fazla kişinin dikkatini çekmemiş.
Üç hafta gibi kısa bir sürede oluşturdukları güvenli borç verme protokolü, ekip üyelerinin akıllı sözleşme geliştirme yeteneklerinin yanı sıra siber güvenlik kaslarının da güçlü olduğunu gösteriyor.
Silo Finance Twitter Hesap Analizi
Şimdi Twitter hesaplarının ne kadarı bot takipçi, ne kadarı gerçek ve takipçilerinin yüzde kaçı aktif buna bakalım. Reklam olmaması için kullandığım aracın bilgisini vermiyorum ancak bir projenin sosyal medya takipçilerinin analizini mutlaka yapmalısınız. Çok sayıda sahte proje parayla takipçi satın alarak kendilerini güvenilir göstermeye çalışır. Kabaca 100 bin takipçi için 15.000 TL ödemeniz yeterlidir, dolar bazlı neredeyse 1000 dolara sahte bir profil oluşturabiliyorsunuz. Bu bütçeye 1000 dolar daha ekleyip düzenli etkileşim paketleri satın alarak hesabınızın daha gerçekçi görünmesini sağlayabiliyorsunuz.
Silo Finance bunu yapmamış, zaten takipçi sayısı 7,800 dolaylarında ve bunların büyük kısmı projeyi isteyerek takip etmiş. Aktif takipçi sayısı %95’in üzerinde ve fake hesapların yüzdesi oldukça düşük. Dolandırıcılık niyetinde olan bir girişimin büyük ihtimalle fake takipçi oranı %50’nin üzerinde olacaktır.
Peki kaç tane doğrulanmış hesap bu projeyi takip ediyor? Kripto para alanında güvendiğiniz isimlerin Silo Finance girişimini takip edip etmediğini inceleyin. Güvenilirlik konusu biraz tartışmalı olduğu için bu bölümü atlayıp, mavi tik almış takipçilerinin toplam yüzdedeki payına bakacağız. Silo Finance hesabını takip edenlerin %0,01’i mavi tike sahip, yani azda olsa bu segmentte takipçisi bulunuyor.
İşi daha da detaylandırmak isterseniz takipçilerin lokasyon ve Twitter hesap oluşturma tarihi bazlı verilerini de inceleyebilirsiniz.
Yatırım yapacağınız projeyi incelerken ona 100 puan verin ve karşılaştığınız eksiklikleri boyutlarına göre bu yüz puandan kesin. Araştırmanızın sonuna geldiğinizde elinizde bir skor kalacak ve siz o skora göre karar vereceksiniz.
Diğer Sosyal Medya Araçları
Discord hesabı üzerinden devam edelim. Toplam 5,700 üyesi bulunuyor ve bunların 1,373 tanesi yazı hazırlandığı sırada çevrimiçi yani orta seviyede ancak aktif bir topluluğu var.
Kanala girdiğimizde bizi ilk olarak çekirdek geliştiricilerden biri olan Aiham’ın duyurusu karşılıyor. Aralık ayında yapılacak DAO için bir bildiri yayınlamış. Biz bu araştırmanın sonucunda Silo Protocol veya Silo Finance projesine yatırım yapılır veya yapılmaz demeyeceğiz.
Discord kanalındaki duyurularda geçmişe gidelim. Bizi, Twitter hesaplarındaki gibi Hackhatron güncellemesi karşılıyor. Yani bu yarışmayla birlikte Silo Finance yeni bir atılım başlatmış. Discord ve Twitter hesapları buna göre yeniden düzenlenmiş. Çünkü bu tarihten önceye dair bir bilgiye ulaşamıyoruz. Bu ne anlama geliyor? Ekip geçtiğimiz yıl Kasım ayında oluşturulmuş bu yılki hackhatron etkinliğine kadar (büyük ihtimalle yarışmayı kazandıkları proje) güvenli bir takas protokolü üzerinde çalışılmış. Yarışmanın kazanılmasıyla birlikte birilerinin dikkatini çekerek finansman turuna çıkmaya hazırlanmışlar.
Kanalda 4 dilde duyurular yayınlanıyor. Bunlar; İngilizce, Çince, Vietnam dili ve Fransızcadır. Toplam 12 dilde sohbet başlığı var ve Türkçe’de bunlardan biridir. Ancak Türklerinde içinde bulunduğu 4-5 ülke haricinde diğerleri pek aktif değil.
Kanal üyelerine kısa bir göz gezdirdiğimde NFT’lere meraklı çok fazla katılımcı dikkatimi çekiyor. NFT mantığını anlayıp en azından MetaMask kullanabilecek yeteneklere sahip olmak yatırımcının seviye atladığını gösterir.
Telegram
Silo Protocol Community isimli bir Telegram kanalları bulunuyor. Toplam 1600 üye ve 467 aktifi var. Fena sayılmaz, öte yandan dikkat ederseniz Twitter takipçi, Discord ve Telegram katılımcı sayıları hep birbiriyle uyumludur. Bu da kemik bir topluluk kadrosunun olduğunu gösteriyor. Ekim ayından bu yana ilginin arttığı aşikar, özellikle aralık ayında yapılacak ön satış için fırsat kovalayanlar da elbette bulunuyor.
Çinli yatırımcıların yoğunluğunu Telegram kanalında da görüyoruz. Özellikle yasaklar DeFi çözümlerine olan ilgiyi bu bölgede artırdı.
GitHub
Şimdilik sadece yarışmada ürettikleri projenin kod detayları profillerinde bulunuyor. Meraklıları girip inceleyebilir.
Silo Finance Ne İşe Yarayacak?
Şimdi Medium profillerinden yayınladıkları tanıtım yazısını ele alıyoruz. Silo, izinsiz, risk yalıtıcı bir borç verme protokolü aracılığıyla tüm token varlıkları için güvenli ve verimli para piyasalar oluşturmayı hedefliyor.
Güvenli, verimli ve izinsiz para piyasalarının özellikleri şu şekildedir:
Riski, her bir token için izleme riskini izleyen denetçiler aracılığıyla değil tasarım yoluyla bölümlere ayırır. Yönetişimin en aza indirilmesi; varlıkları whitelist eklemek için için yönetim gerekli değildir. Tüm tokenları kabul edebilir. Son derece esnekti. Likidite, herhangi bir tokeni teminat olarak kabul ederek konsantre edilmiş ve köprülenmiştir. Likidite kısıtlamaları, yönetim tarafından değil, piyasa tarafından belirlenir. Teminat olarak kullanılabilecek bir varlık yeteneği, yalnızca karşı taraf bulma yeteneği ile belirlenir.
Binance Smart Chain üzerinde çalışan en büyük borç verme protokolü olan Venus, bir teminat varlığının fiyat manipülasyonunun bir sonucu olarak iflasla karşılaştığında, paylaşılan havuz kredisi protokollerinin aslında piyasayla ilgili risklere karşı savunmasız olduğunu fark etti. Mayıs 2021’deki bu sorun 100 milyon dolarlık bir kayba yol açtı.
Ekim 2021’e kadar hızlı ilerleyen CREAM Finance, 2 milyar dolarlık flash kredi saldırısının bir sonucu olarak 130 milyon dolarlık kayıp yaşadı. Bu, DeFi veya CREAM‘i vuran ilk flash kredi saldırısı değil; CREAM, iki ay önce bir ani saldırıda 19 milyon dolar kaybetti.
Paylaşılan havuz ödünç verme protokolü bir belirteci teminat olarak beyaz listeye eklediğinde, protokolün tamamı tokenin oluşturduğu riske maruz kalır. Aave, Compound ve CREAM gibi borç verme protokolleri, tasarımlarında bu kusura sahiptir; en zayıf teminat varlıkları kadar güvenli ve güçlüdürler. Bu nedenle, uzun vadeli varlıklar için kredi desteğini genişlettikçe, protokollerinin tamamı doğal olarak daha az krediye değer hale gelir. CREAM, o sırada likit olmayan token $FTT’yi beyaz listeye aldığında, topluluk protokolün güvenliğinin bu genişlemeyle zayıfladığını anladı.
Aave ve Compound, CREAM’den farklı olarak, teminat olarak kabul edilen tokenin likidite, merkezileşme ve oynaklığı gibi faktörleri hesaba katan katı risk politikalarının uygulanması yoluyla piyasa risklerini azaltır. Ancak kapsamlı risk politikaları bile, tasarımlarına özgü sistemik riski tamamen azaltamaz.
Örneğin, bir teminat tokenini likiditesi, yönetim borçlanma işlevini zamanında devre dışı bırakamadan önce düşerse ne olur? Yönetişim modellerinin çoğu, kabul edilen bir teklif yürürlüğe girmeden önce bir zaman kilidi uygular; bu, bu varsayımın gerçek bir olasılık olduğu anlamına gelir. Kasım 2021’de, Aave topluluğu (4), CREAM talihsizliği istismarının ardından, bir istismarın gerçekleşebileceğinden korkarak $DPI ve $xSushi için borçlanma piyasalarını devre dışı bırakmayı önerdi. Teklifin oluşturulması ile uygulanması arasında iki gün geçti. CREAM flaş kredi saldırısı birkaç saatten kısa bir süre içinde gerçekleşti. Bu istismar, teklif tarafından tanımlandığı ve yönetimin yavaş hareket etmesi nedeniyle gerçekleştirilebilirdi.
Kısacası, paylaşımlı havuz kredisi protokolleri her zaman varlık desteği ve mevduat güvenliğini takas eder. Günümüzün borç verme protokolleri, ölçeklenebilirlik pahasına verimlilik için tasarlanmıştır.
Yalıtılmış borç verme protokolleri, para piyasaları için daha iyi bir tasarım sunar. Bugün bunları çeşitli mekanizmalar aracılığıyla uygulayan birkaç protokol var. Fakat bunların hiçbiri soruna tam olarak bir çözüm getiremiyor.
Ancak, ortak havuzlu kredi verme protokollerinin neredeyse verimliliğine ve izole para piyasalarının güvenliğine ulaşan bir borç verme protokolü tasarlayabilirsek ne olur?
Silo Finance Yolculuğu Nasıl Başladı?
Projeyi genel hatlarıyla inceledik, hangi soruna çözüm olarak ortaya çıktığını da yukarıdaki paragraflarda da anlıyoruz. Şimdi Silo Finance ekibinin dilinden bu yolculuğa nasıl çıktıklarını okuyalım.
Yolculuğumuz 15 Eylül 2021’de, Uniswap‘ın likidite için yaptıklarını, borç verme için yapacak bir borç verme protokolü fikriyle ETHGlobal’ın 2021 hackathon’una girdiğimizde başladı. Sadece üç hafta içinde güvenli, verimli ve güvenli bir şekilde uygulayabilen vesayetsiz bir borç verme protokolü için kod tabanı hazırladık.
Güvenlik
Protokol, tasarım gereği riskleri azaltır. Her bir Silo’nun yalnızca iki varlıktan, köprü varlığı ve benzersiz bir tokenden oluştuğu izole para piyasaları (biz onlara Silolar diyoruz) uygular. Herhangi bir varlığın riskini belirli bir siloya ayırarak, yeni ve daha yüksek riskli varlıklar, diğer Silolarda tutulan varlıklar için sistemik riske neden olmadan borç verme piyasalarında hemen kullanılabilir.
Protokol, yalnızca bir token varlığı için bir Silo uygular. Bu tasarım, likiditeyi tek havuzlarda yoğunlaştırır ve herhangi bir tokenin diğer tokenleri ödünç almak için teminat olarak kullanılmasına izin verir.
Bir Silo, yalnızca iki varlığı, köprü varlığını (örneğin ETH) ve benzersiz bir jetonu destekleyen izole bir para piyasasıdır. Oluşturulduğunda, tüm Silolar, her Silo için yapılandırılabilen aynı teminat faktörlerini paylaşır.
Köprü Varlığı: Köprü varlığı (örn. ETH) protokoldeki tüm Siloları birbirine bağlar. Bir teminat belirtecinin bir başkasını ödünç alması için, süreç iki pozisyon oluşturmayı gerektirir, her ikisi de ETH cinsindendir, bu nedenle yaklaşık olarak birbirlerini iptal ederler. Kullanıcının ETH’ye maruz kalması en aza indirilir.
Herhangi bir token, başka bir tokenden ödünç almak için teminat olarak kullanılabilir.
Teminat Faktörleri: Silolar, Uniswap gibi AMM’lerde Likidite Sağlayıcı (LP) havuzları ile benzer risk izolasyonu sağlar. Uniswap v1’e benzer şekilde, her Silo v1, Krediden Değere (LTV), Tasfiye Eşiği, Tasfiye Cezası ve Oracles için aynı parametrelere sahiptir. Ve Uniswap gibi, herhangi bir varlık için bir Silo oluşturulabilir. Kullanıcılar, teminatlarının değerinin %50’sine kadar ödünç alabilirler. Borç pozisyonu teminatın %62,5’i olduğunda teminat tasfiye edilecektir. Bu yüksek tasfiye eşiği, bir tasfiye olayı sırasında herhangi bir silonun eksik teminat altına alınma riskini azaltır. Tüm faktörler bir Silo’da ayarlanabilir.
Protokol Yönetişimi
Silo, tamamen merkezi olmayan bir DAO ile piyasaya sürülecek. Yönetim tokeni, oylama ve delegasyon hakları yoluyla sahibine protokolün geleceği hakkında söz verir. Biz, protokolün gelişmesi için temelleri attık, ancak güvenli para piyasaları için lider protokol olmamızı sağlayacak olan topluluktur. Topluluğun yolculuğa katılmasını istiyoruz.
Silo Finance bu DAO satışıyla hem kendini finanse edecek hem de topluluğunu güçlendirecek. Sıkıcı teknik detaylar bu kadar şimdi yol haritasına geçelim.
Yol Haritası
Proje hali hazırda bir güvenlik incelemesi ve denetiminden geçiyor. Aralık başı gibi Genesis üzerinden müzayede etkinliğini başlatacak. Protokolün Beta versiyonu ise 2021 Aralık – 2022 İlk Çeyrek arasında yayınlanacak. Bu süreçte Teminat faktörleri ve İlgi alanı modeli optimizasyonları yapılacak. Likidite teşvik mekanizması ve Veri analitiği ve performans takibi önümüzdeki yıl başlatılacak.
Kullanıcı deneyimi ve kod verimliliği iyileştirmeleri önümüzdeki yıl boyunca devam edecek. TWAP Oracles güvenliği, Köprü varlık getiri stratejileri için geliştirici araç seti gibi iyileştirmeler de yol haritasında bulunuyor.
FEI Protocol’den Joey Santoro, Frax’tan Sam Kazemian, Santiago R Santos, Tyler Reynolds, Reflexer’dan Ameen, BarnBridge’den Tyler Ward projenin geliştirilmesinde rol alıyor.
Token Satışı Hakkındaki Detaylar
Genesis Token Müzayedesi hem projenin finanse edilmesi hem de topluluğun oluşması için önemlidir. Token müzayedesinde toplanan fonlar, Silo DAO‘ya ve onun geliştirme fonuna tahsis edilecek. En azından internet sitelerinde bu şekilde bilgi veriliyor. Toplanan fonların çoğu, Protokol Sahipli Likidite (POL) olarak Silo DAO’da kilitlenecek ve yönetim aracılığıyla topluluk tarafından kontrol edilecek. DAO’da yeterli likiditeye sahip olmak, kullanıcıları çekmek ve protokolün sürdürülebilir büyümesini sağlamak için derin para piyasaları oluşturmaya yardımcı olur.
Aralık ayında yapılacak DAO müzayedesinde toplam token arzının %10’u sunulacak. Haziran 2022 tarihine kadar %10,2 dolaşıma girecek.
48 ay sonunda tüm arz yani 1 milyar token dolaşımda olacak bunun ay bazlı dağılımını yukarıdaki grafikte görüyorsunuz.
Sonuç
Projenin tüm detaylarını inceledik. Hangi soruna çözüm aradığını ve çözüm olarak ne getirdiğini ele aldık. Token arz dağılımını ve çok daha fazlasını değerlendirdik. Bir projeye yatırım yapmadan önce en az bu kadar inceleme yapmanız gerekir. Bu kadar detaylı bir araştırmaya rağmen atladığımız fakat son derece önemli olan başka detaylar da olabilir.
Yatırımlarınızı şekillendirmeden önce mutlaka araştırma yapmanızı ve en azından 3-4 saatinizi incelemeye ayırmanızı tavsiye ederiz. Sosyal medyada ciddi anlamda bir çöplük oluşuyor. Fenomenler, topluluk liderleri ve diğerleri (elbette hepsi değil) sadece maddi çıkarları için işe yaramaz girişimleri size pompalıyor. Eğer araştırma yapmaz ve sadece alın denildiği için bir projeye yatırım yaparsanız sonunda zarar edeceğinizden emin olabilirsiniz. Ancak doğru biçimde araştırma yaparak, bir projeye gerçekten güvenerek uzun vadeli hedeflerinizle çok daha iyi kazançlar yakalayabilirsiniz.
Örnek olarak incelediğimiz Silo Finance başarılı olur veya olmaz bunu bilemeyiz burada paylaşılanlar kesinlikle bir yatırım tavsiyesi de değildir. Örnek olması için bir projeyi incelememiz gerekiyordu ve bu Silo Finance oldu.
