Birçok ülke kripto paralarla alakalı farklı kararlar alıyor. El Salvador günlük ticarette Bitcoin (BTC)’i teşvik ederken Çin ve onu takip eden bazı ülkeler kripto paraların yasal olarak engellenmesi için katı adımlar atıyor. Peki kripto paraların yasaklanmasında asıl gerekçe ne? Ülkeler kripto paraları neden yasaklıyor?
Kripto Paralar Neden Yasaklanıyor
Bu yasakların ülkeler özelinde ele alınması daha doğru olacaktır. Ancak genel bazı endişeler birçok ülkede ortak görünüyor. Kripto paraların yasaklanmasının başlıca sebebi volatil yapısıdır. Yani Çin gibi kripto paraları geleceği için tehdit görmeyen ülkelerin neredeyse tamamı bu risk sebebiyle kripto para ticaretini engellemek istiyor.
Devletler vatandaşlarına karşı bazı sorumluluklara sahiptir. Örneğin bir ülkenin ulusal borsasında spekülasyon veya manipülasyon yapamazsınız, neden? Elbette cevap basit haksız kazanç elde edersiniz ve daha kötüsü o ülkenin vatandaşlarının mağduriyetine sebep olursunuz. Devletler bu gibi risklere karşı vatandaşlarını koruyabilmek için bazı mekanizmalar oluşturur. Örneğin ülkemizde bulunan SPK buna iyi bir örnek olabilir. Borsada işlem gören bir şirketin art niyetli hareketleri tespit edilirse şirket bu kurum tarafından yakın takibe alınabilir. Hatta şirketin yapacağı tüm ödemelere kadar her şey bu kurumun yetkilileri tarafından onaydan geçmek zorunda olabilir. Böylece şirkete yatırım yapan ülke vatandaşları şirketin boşaltılması, mali verilerinin şişirilmesi vs gibi birçok gelişmeye karşı korunur.
Devletlerin bu sorumluluk refleksi kripto paralara karşı da çalışıyor. Herhangi bir düzenleyici kurum Bitcoin’i denetleyemez, elindeki ciddi miktarda BTC tutan kişilerin yaptığı spekülatif satışlara/alışlara karşı önlemler alamaz. Doğal olarak kontrol edilemeyen bu dünya birçok ülkenin katı tedbirler almasını zorunlu hale getiriyor. Kripto paraların yasaklanmasının veya kısıtlanmasının en masumane sebebi işte bu sorumluluk bilincidir. Bu yüzden İngiltere, Türkiye, Kanada ve diğer ülkelerin merkez bankaları “vatandaşlarımızı uyarıyoruz” tarzında açıklamalar yapmak durumunda kalıyor.
Peki tüm dünya ülkeleri kripto para ticaretini serbest bıraksa ve herkes kolayca kripto paralara ellerindeki itibari para birimi miktarınca özgürce yatırım yapsa ne olur?
- Kripto para piyasalarında oluşan volaliteden kaynaklı olarak birçok ülkenin vatandaşları aniden fakirleşebilir. Bu durum özellikle az gelişmiş ve gelişmekte olan ülkeleri ciddi manada olumsuz etkiler. Çünkü devleti oluşturan vatandaşlardır, devletin ekonomisi vatandaşların cebindeki paradır. Vatandaşın fakirleşmesi devletlerin fakirleşmesi anlamını taşır. Bu yüzden merkezi otoriteler ortadan kalmadan kripto paralara sınırsız bir özgürlük alanının tanınması beklenemez.
- Ulusal ekonomiler ülkedeki paranın küresel bir sisteme akması sebebiyle sorun yaşar. Özellikle İran, Türkiye gibi döviz ihtiyacı yüksek (ancak döviz girişi az olan) ülkeler içerideki paranın sınırsız olarak dışarı çıkmasını istemez. Bankalar insanların onlara yatırdıkları paralarla döner, siz paranızı yatırırsınız o para başkasına borç verilir ve sistem içinde katlanarak büyür. İçerideki 1.000 TL katlanarak 5.000 – 6.000 TL bir değere dönüşür. Şu klişeyi hatırlayın “herkes bankadan parasını çekmez isterse bankadan bunu alamaz” çünkü modern ekonomi buna göre kurgulanmıştır. Batma ihtimali olmayan (ümit edilen) koca bir kara deliktir. Şimdi bir ülkedeki vatandaşları düşünün daha fazla faiz almak veya sadece kripto para yatırımı için paralarını global borsalara yatırıyor. Bu durumda ülkedeki bankaların hayatına devam etmesi mümkün olabilir mi? Daha kötüsü ülkede bulunan paranın kontrolsüzce dışarı çıkışı ulusal ekonomiye zarar vermez mi? Elbette verir ve bu yüzden Türkiye’de kripto para ile mal ticareti yasal değildir. Yani bir ürünü kripto para karşılığında satamazsınız.
- Merkezi otoritelerin mali gücü zayıflar, öylesine bir zayıflama olur ki ortada otorite diye bir şey kalmayabilir. Hükümetler ve onların hayatta kalmasını sağlayan siyasiler (görüşü ne olursa olsun) merkezi otoritenin böylesi bir güç kaybına uğramasını istemez.
Bu sonuçlar elbette çoğaltılabilir ancak olaya devletler nazarından baktığımızda durum genel hatlarıyla budur. Ancak süper güç diyebileceğimiz dünyanın en güçlü devletleri için bazı ek gerekçelerin sayılması gerekir.
Örneğin Çin, neden kripto paraları yasaklıyor? Çünkü küresel ölçekte planladığı hedefleri var ve bunun olması için kendisine finansal alanda rakip görmek istemiyor.
Kripto paralar Çin’e nasıl rakip oluyor? Eğer Çin devlet başkanı siz olsaydınız bundan 30 yıl sonra tüm dünyanın yaygın olarak dijital yuan mı kullanması işinizi gelirdi, yoksa Bitcoin, Ethereum vs gibi kripto paraları mı? Elbette kendi itibari para biriminizin blockchain tabanlı versiyonu (CBDC) kullanılması daha fazla işinize gelecekti. Dilediğinizce basabildiğiniz ve tüm dünyada saygın, yaygın bir para birimi sizin devletinizin daha da büyümesini sağlar. Üstelik Çin körü körüne bir yasak politikası da üretmiyor. Yıllardır ulusal blockchain stratejilerini kurguluyor ve bugün hayata geçiriyor. Ülkenin en büyük teknoloji şirketleri bugün birçok kripto para projesinden daha iyi işler çıkarıyor. NFT alanında bile kripto para ekosistemine karşı alternatifler oluşturuluyor. Yakın tarihin en büyük teknolojik devrimi internettir, bugün hiçbir devlet internet üzerinde kesin bir hakimiyet sağlayamaz. Ancak içinde bulunduğumuz dönemin en büyük devrimi olan blockchain konusunda bir şeyler yapabilirler.
Elbette bu konuyu Çin özelinde değerlendirirken ÇKP yönetiminin halkını sürekli izlemek, dinlemek ve denetlemek isteyen bir bakış açısına sahip olduğunu da unutmamak gerekir.
Kripto Paraların Geleceği 2022
Bir yıllık bir gelecek projeksiyonu çizmek belki de çok doğru olmaz. Ancak geçmişe bakarak önümüzdeki yıl hakkında bazı fikirler edinebiliriz. Öncelikle her geçen gün kripto paraların daha fazla insan tarafından kabul edildiğini görüyoruz. Yani daha önce Bitcoin’in adını duymamış insanlar bugün falanca coini almak için ön satışa dakikalar sayıyorsa burada bir şeyler değişiyor demektir. Bugün markette, manavda veya kendi çalıştığınız işletmede kripto paralar konuşuluyorsa bu iyiye işarettir.
Şu an tüm kripto para yatırımcılarının 100 milyon ile sınırlı olduğu düşünülüyor. Peki bu rakam çok mu büyük? Elbette hayır, geçtiğimiz günlerde Bitcoin ile bahşiş özelliğini duyuran Twitter’ın 300 milyonu aşkın “aktif” kullanıcısı bulunuyor. Ülkemizin nüfusu sadece 80 milyon yani tüm dünyada sadece Türkiye vatandaşları kadar insan kripto paralarla tanıştı. Buna rağmen ekosistem 2,5 trilyon dolara ulaştı.
Peki bu rakam 1 milyar veya 3 milyar insana ulaştığında ne olur? Facebook bugün kullanıcı sayısını milyar ile ifade ediyor, telefon ve internete erişimi olan herkesi potansiyel bir kripto para yatırımcısı olarak görürsek 3 milyar insan abartı bir rakam olmaz. Bu denli fazla insanın ekosisteme girmesi toplam pazarı 70 trilyon doların üzerine çıkarabilir. Bu da mevcut piyasa dağılımına göre Bitcoin’in en az 35 kat değerlenmesi ve 1,5 milyon dolar seviyelerine ulaşması anlamını taşır.
Yani önümüzdeki yıl ne kadar fazla insan ekosisteme dahil olursa piyasa o denli büyür ve kripto paralar bir o kadar değerlenir. Yeni gelen insanlar elinizdeki 10 kat prim yapmış kripto paraları almak için sıraya girer ve kendilerinden sonra gelenlere 10 kat değerlenmiş biçimde satmak için sırasını bekler. Olaya bu açıdan baktığımızda sistem tıpkı bir ponziye benziyor. Ancak öyle değil, ekosisteme önce veya sonra girmek her zaman maddi kazanç/kayıp getirmez. Size doğru yatırımlar kazandırır. Newton kadar zeki olsanız bile borsada batabilirsiniz. Ortalama zekanın altında bir insan dahi olsanız eğer doğru şeye yatırım yaparak yeterince beklerseniz kazanabilirsiniz.
Fakat kripto paralar sadece para kazanmak veya kaybetmek değildir. Bu kripto paraların istismar için kullanılan yönüdür. Arkasındaki felsefe para kazanmaktan çok daha değerli ve önemlidir. Bunu bugün az sayıda insan kavrayabiliyor belki de on yıllar boyunca da sadece az sayıda insan kavrayacak.
Bitcoin 2022 yılında düşebilir veya çıkabilir. Başka bir ihtimal var mı? Elbette yok, o halde sadece para kazanma odaklı bu işe girdiyseniz kimseden yatırım tavsiyesi almadan doğru yatırım kararları almaya bakın. Eğer doğru yatırı yapmış ve yeterince beklemişseniz 2022 yılında para kazanabilirsiniz.
Ve son olarak 3 Ocak 2009 tarihinde Nakamoto Genesis Blok’un 1630. satırına aşağıdaki mesajı bıraktı.
“The Times 03/Jan/2009 Chancellor on brink of second bailout for banks” ve Türkçesi “The Times 03/Ocak/2009 Şansölye, bankalar için ikinci kurtarma paketinin eşiğinde”.
