Fiyatlar sürekli yükselirken yani boğa piyasalarında herkes yatırım uzmanıdır ve dahi olduğunu düşünür. Fakat ayı piyasaları geldiğinde belirsizlik artar, fiyatlar düşer ve yaptığınız yatırımlardan zarar etmeye başlarsanız. Sorun şu ki, yeni yatırımcıların önemli bir kısmı bu piyasalarla boğa sezonunda tanışır. Düşüş dönemiyle yüzleştiklerinde sudan çıkmış balığa dönerler. Birkaç yıl kripto paralarla aktif olarak ilgilenenler tam olarak anlatmaya çalıştığım şeyin farkında. O halde ayı piyasalarından bahsedelim.
Ayı Piyasaları Fırsattır
Evet, eğer düşüş döneminde doğru projelere yatırım yaparsanız trend tersine döndüğünde yatırımınızı onlarca kat büyütebilirsiniz. Geçtiğimiz yıl “x10, x100” yapan kripto paralar diye haberleri fazlasıyla okuduk. Bu kripto paralar yatırımcısına yüzlerce hatta binlerce kat para kazandırdı. Fakat hangi yatırımcılarına bu şansı sundu? Elbette fiyatları dip yaptığında korkunun ve belirsizliğin zirve yaptığı günlerde onları fark edenleri ödüllendirdiler.
Binlerce kat değerlenen altcoinlerin aksine, ayı piyasalarından sağ çıkamayan altcoinler de oldu. 2018 yılında neredeyse hiç birinizin ismini hatırlamadığı bir token olan “Cloak” Binance borsasında hacimde üst sıralara çıkıyordu. O günlerde Twitter bunun gizlilik odaklı en büyük altcoin olacağı söylemleriyle dolup taşıyordu. Uzun vadeli yatırım olarak çok sayıda popüler isim bu altcoinden bahsediyordu. Bugün Cloak yok, geçtiğimiz yılın boğa sezonunda da yoktu. Binance borsasında artık hacim rekorları kıramıyor, çünkü delist edildi. Diğer sayısız kardeşiyle aynı kaderi paylaştı. Bunu uzun vadeli iyi bir yatırım olarak görenler 3 yıl beklemelerinin karşılığında hiçbir şey elde edemedi.
Evet, ayı piyasaları kesinlikle bir fırsat sunuyor. Bir sonraki boğa sezonunda bugün 0,1 dolar olan birçok altcoin 10 dolarları görecek. Hatta daha da ilerisine gidenler olacak. Fakat ayı piyasasındayız diye aldığınız tüm altcoinler sizi ödüllendirmeyecek. Çoğunluğu Cloak ile aynı kaderi paylaşacak. O halde ayı piyasalarında hayatta kalmak ve boğa sezonunu karşıladığımızda sabrımızın ödülünü almak için 5 şeye dikkat etmemiz gerekiyor.
Şunu da unutmamak gerekiyor. Bir sonraki boğa sezonunun 1,3,5 yıl içinde olacağına dair bir garanti yok. Kripto paraların bu süre zarfında tarihe gömülmeyeceğinin de garantisi yok. Teknik olarak her şey mümkün, bu tıpkı yeterince uzun vadede hepimizin öleceği gerçeğiyle yüzleşmek gibi. Biz ekonomik kıyametin kopmadığı ve kripto paraların hayatta kaldığı bir senaryoya hazırlanmak için bu 5 şeye dikkat etmeliyiz.
Yatırımcılar İçin 5 Soru
Ayı piyasasında gözümüz kapalı yatırım yaptığımız her şeyin bizi zengin etmeyeceği gerçeğiyle yüzleştikten sonra odaklanmamız gereken 5 önemli detay var. Bu 5 soruyu mutlaka sormalısınız.
Kullanım Durumu Nedir?
Kripto para sektöründe gösterişli vaatlere alıştık. Fakat talep ve fayda sağlayan kaç proje gördünüz? Bir tokenin elde tutulmaya devam edilip edilmeyeceğini belirlemeye gelince, sorulması gereken ana sorulardan biri “Bu proje neden var?” olmalıdır. Bu soruya basit bir cevap yoksa veya protokolün sunduğu çözümler acil bir sorunu gerçekten çözmüyorsa, hayatta kalmak için yeterince sebebi yoktur. O halde bu riskin farkına vararak ilgili projeye yatırım yapmalısınız.
Rekabet Avantajı Var Mı?
Kullanım durumu olan ve gerçekten bir fayda üreten projeyle karşı karşıyasınız. O halde bu projenin rakiplerini araştırmanız gerekiyor. Rakiplerinden farklı yönleri neler, rekabet avantajı var mı? Bu iki soruya cevap bulmanız gerekir. Rakiplerinden daha iyi veya daha basit bir çözüm mü sunuyor, yoksa masaya gerçekten yeni bir şey getirmeyen gereksiz bir protokol mü?
Bir örnek verelim, oracle çözümleri sunmak için ortaya çıkan sayısız protokol var. Her sene daha fazla ekip biz bu alanda en iyi olacağız diye yatırımcıları kendine çekmeye çalışıyor. Fakat zaten sektöre hakim olan, alanında harika bir Oracle çözümü var. Chainlink bu alanda en büyük proje ve yeterince rakibi var. Milyarlarca veriyi sorunsuz şekilde taşıyor. Böylesine güçlü bir rakip, yıllardır devam eden ar-ge çalışmaları vs varken Chainlink’e rakip olmaya çalışan yeni bir projenin çok daha iyi bir şey yapması gerekiyor.
Proje Gelir Sağlıyor Mu?
“Eğer yatırım yapar, bizi desteklerseniz gelir sağlayacağız” eğer bu cevabı alıyorsanız dikkatli olmalısınız. Bir blockchain protokolünün işletilmesi zaman ve para gerektirir, bu da yalnızca geliri veya yeterli finansmanı olan protokollerin bir ayı piyasasında hayatta kalabileceği anlamına gelir. Bir projenin karlı olup olmadığını ve gelirin nereden geldiğini belirlemek, merkezi olmayan finans (DeFi) tokenleri satın almak isteyen yatırımcılara rehberlik edebilir.
Bir proje sınırlı faaliyet ve gelir gösteriyorsa, değerinin düşük olup olmadığını veya kaçınılması gereken bir yatırım olup olmadığını değerlendirmeye başlamak için iyi bir başlangıç olabilir.
Mali Gücü Ne?
Daha önce de belirtildiği gibi, bir blockchain protokolü çalıştırmak ucuz değildir ve oradaki protokollerin çoğu, uzun bir ayı piyasasında ayakta kalabilecek kadar paraya sahip olmayabilir. Sosyal medya paylaşımlarının görsellerini hazırlayan tasarımcıdan, ekipteki geliştiricilere ve yöneticilere kadar herkes yaşamak için paraya ihtiyaç duyar. Eğer projedekiler fotosentezle beslenmiyorsa projeyi terk etmemeleri yeterli nakit kenarda bulunmalıdır.
Zor zamanlarda çekilebilecek iyi finanse edilmiş ve çeşitlendirilmiş bir hazineye sahip olmak çok önemlidir. DeFi tarzı bir proje, Bitcoin (BTC), Ethereum (ETH) gibi çeşitli varlıkları ve USD Coin (USDC), Tether gibi daha güvenilir stablecoinleri kenarda tutmalıdır. Aksi taktirde proje batmadan önce bir rugpull ile size elveda diyebilir.
Yol Haritasına Uyuluyor Mu?
Size sürekli olarak söz veren ve bunları yerine getirmeyen biriyle arkadaşlık yapar mısınız? Peki böyle bir projeye yatırım yapar mısınız? Yaparsınız, eğer paranızın nereye gittiğini umursamıyor ve yatırım yaptığınız projenin yol haritasını adım adım takip etmiyorsanız onların size verdiği sözleri yuttuğunun farkında olmazsınız. İnternet sitesindeki yol haritası sürekli olarak değişir, fark etmezsiniz.
Geçmiş performans mutlaka gelecekteki sonuçların bir göstergesi olmasa da, bir projenin yol haritasını takip etme ve önemli tarihlere uyum durumunu incelemek size önemli fikirler verir. Yol haritasına sadık kalmayan projeler eğer kayda değer açıklamalar yapmıyorsa ciddiyetten yoksundur. Ciddiyetten yoksun bir proje 13 yaşında bir çocuk tarafından yönetiliyordur. Yani canı sıkılırsa yatırımcılarına canınız cehenneme diyerek ortadan kaybolabilir.
Yol haritası kilometre taşlarını takip etmenin yanı sıra CryptoMiso ve GitHub gibi siteler üzerinden bir protokol için geliştirme sıklığını ve geliştirici etkinliğini de izlemelisiniz. Herkes en azından genel kültür seviyesinde yazılım bilgisine sahip olmalıdır. Projenin aktif olarak geliştirilip geliştirilmediğini anlayabilecek seviyede buna ihtiyacınız var.
