FTX krizi ve ardından yaşanan domino etkisi, merkezi borsalar ve stablecoin’ler için önemli bir test süreci başlattı. Peki, piyasadaki en güvenilir stablecoin hangisi?
Stablecoin’lere Dair Yatırımcı Endişeleri: Saflık!
FTX krizi kripto para piyasında yeni bir süreç başlattı. Borsalardan aylık rekor Bitcoin çıkışı 179.000’e yükseldi. Bu süreçte yatırımcılar, güvenebilecekleri stablecoin‘ler aramaya başladı. Piyasada yaşanan kargaşasının ortasında, sosyal medyada sektör çalışanları ve yatırımcı grupları tarafından Fiat Teminatlı stablecoin’lere yönelik çok sayıda endişe dile getirildi. Fiat teminatlı stablecoin’ler, altta yatan itibari para birimine (tipik olarak ABD Doları) sabitlenen ve (teoride) altta yatan itibari para birimi veya eşdeğer likit nakit varlıklar tarafından en az 1:1 oranında desteklenen dijital varlıklardır.
İşte önde gelen yatırımcı endişeleri:
- Teminat denetimlerinin kalitesine ve doğruluğuna gerçekten güvenebilir miyiz?
- Yüksek itfa hacimlerinin olduğu dönemlerde stablecoin’ler ne kadar likittir?
- Fiat destekli stablecoin’ler gerçekten 1:1 likit ise, gerçekten bir de-pegging riski var mıdır?
- Borsaların, hükmet tarafından kara listeye alınması olasılığı düşük, ancak böyle bir senaryo gerçekleşirse, müşterilerin bu borsalardaki varlıkları ne kadar güvende olur?
- Düzenleyiciler KYC gerekliliklerine daha fazla odaklanırken, yatırımcılar stablecoin’lerini istedikileri gibi fiat paraya çevirecekleri mi?
Avustralyalı analist David Freuden’e göre, tarihte pek çok fiat para biriminin başarısızlığı göz önüne alındığında, stablecoin’lerin bu süreçte başarısızlık yaşamayacağına inanmak saflık. Özellikle fiat para birimlerinin başarısızlığı geleneksel olarak hükümetlerin para politikasından kaynaklanıyor ve uluslararası çapta örnekleri var. Kripto para birimleri de düzenleyicilerden ve hükümetlerden benzer etkilerle karşı karşıyadır. Peki, stablecoin‘ler ne kadar güvenli?
Şu anda 4 çeşit Stablecoin var:
- Fiat Teminatlı stablecoin
- Varlık Teminatlı stablecoin
- Kripto Para Teminatlı stablecoin Sepeti
- Algoritmik Sabit Paralar
Nelere Dikkat Etmeli?
Bu makalenin odak noktası, Fiat teminatlı stablecoin’ler – özellikle USDT, USDC ve BUSD’dir. Coingecko’ya göre, 17 Kasım 2022 itibariyle, ABD Doları cinsinden belirtilen tüm stablecoin’lerin (31 tanesi) birleşik piyasa değeri 144 milyar dolar. En büyük üç stablecoin, USDT, USDC ve BUSD’nin birleşimi, stablecoin pazarının yaklaşık %92,3’ünü temsil ediyor. Bu üç stablecoin tek başına, 883 milyar dolarlık toplam kripto para piyasası değerinin yaklaşık %15’ini oluşturuyor.
Fiat Teminatlı stablecoin’lerin tasarlandığı gibi çalışması için tamamen/fazla teminatlandırılmış ve likit olmalarını sağlamaları gerekir. Stablecoin’lerin 1:1 oranında teminatlandırılmasını sağlamak için, ihraç eden kuruluşların, bu stablecoin’leri destekleyen varlık rezervlerini doğrulayan güvenilir, şeffaf ve düzenli üçüncü taraf denetimi sağlaması gerekir. Denetim, Amerika Birleşik Devletleri’nde lisanslı ve Amerikan Yeminli Mali Müşavirlik Enstitüsü’nün tasdik standartlarını uygulayan bağımsız bir Yeminli Mali Müşavir (“CPA”) tarafından ayda en az bir kez yapılmalıdır. Denetçilere güven, fiat teminatlı stablecoin’ler için çok önemlidir. Tether, 2017’den bu yana 6 farklı denetçiyle çalıştı, ayrıca yanlış rezerv verileri yayınladığı için para cezasına çarptırıldı ve son olarak önceki muhasebe firmasına para cezası verildi.
Teminat Meselesi:
Tüm teminatlar eşit değildir. Bazı teminatlar diğerlerinden daha az likittir ve belirtilen teminatın değerlemesi, dayanak varlık değerlerine ve onu nakde çevirme maliyetlerine bağlı olarak değişebilir.
Örneğin:
- USDT teminatı, vade ayrıntıları veya temel menkul kıymetleri hakkında bilinmeyen ayrıntılarla Teminatlı Krediler (%9) ve Diğer Yatırımları (%4) içerir. USDT ayrıca denetlenen raporlarında Kurumsal Tahvilleri ve Kıymetli Madenleri (%4,6) listeler.
- USDT denetimi, ABD Hazinelerinde yalnızca 39.678.465.980 dolar (%58.3) gösteriyor.
- Karşılaştırıldığında USDC ve BUSD, ABD Hazine Bakanlığı’ndaki teminatlarının %100’ünü Tahvil olarak ve ayrıca güçlü Nakit Mevduatlara sahiptir.
Stablecoin denetçileri tarafından belirtildiği gibi, teminatlandırılmış varlıkların hem kalitesi hem de likiditesi karşılaştırıldığında, USDC ve BUSD en güçlüsüdür.
Riskler Neler?
Merkeziyetsizlik için çabalayan diğer kripto para birimlerinin aksine, fiat teminatlı stablecoin’lerin merkezileştirildiğini not etmek önemlidir. Bu stablecoin’lerin arkasındaki işletmeler, USD fonlarını ve ilgili varlıklarını geleneksel merkezi finansal sistem içinde ve geleneksel finansal kurumlarda saklıyor. Bu, merkezileşmenin tüm dezavantajlarıyla birlikte gelir. Tek bir başarısızlık noktası vardır: hesapların herhangi bir şekilde güvenliği ihlal edilirse; ister hükümet müdahalesi, isterse farklı bir kurum veya kişi olsun, stablecoin’leri kullanma yeteneği tehlikeye girebilir ve 1:1 teminatlandırma oranı azaltılabilir veya tamamen ortadan kaldırılabilir. Stablecoin‘lerin merkezi geleneksel finans dünyasına dayanmalarının altında yatan riskler yadsınamaz.
Bu merkezileştirme unsuru, çeşitli kolluk kuvvetleri ve düzenleyici kurumların talebi ve etkisi üzerine birçok adres kara listeye alındığından, stablecoin’lerin dağıtımı üzerindeki kontrolü de etkiler. Bir adres kara listeye alındığında, artık stablecoin varlığını alamaz ve adresin sahip olduğu stablecoin’lerin hiçbiri zincir üzerinde aktarılamaz. 10 Temmuz 2020’de USDC ilk olarak bir Ethereum adresini (Jake Chervinsky) kara listeye aldı, Compound’un genel danışmanı “kara listeye almanın varsayımsal bir endişeden gerçek bir riske dönüştüğünü” tweetledi.
17 Kasım 2022’de Dune Analytics’e göre şu anda:
- USDT: 809 yasaklı adres, 433.863.585 USDT’nin dağıtılmasını durdurdu
- USDC: 150 yasaklı adres, 7.024.484 USDC’nin dağıtılmasını durdurur
- BUSD: 2 yasaklı adres, 871.219 BUSD’nin dağıtılmasını durdurur
Bugüne kadar hiçbir büyük borsanın adresi kara listeye alınmadı, ancak birkaç yatırımcı grubu arasında bu endişe dile getirildi. Ancak, FTX ve Terra krizinden sonra işler değişti. Sonuç olarak yatırımcıların tercihi, güvenilir likit nakit ve nakit eşdeğeri rezervlere sahip, yüksek kaliteli bağımsız üçüncü taraflarca düzenli olarak denetlenen, şeffaf ve yayınlanmış finansal bilgiler ve yönetişim bilgileri ile Fiat Teminatlı Stablecoin’dir. USDT, hem dolaşımdaki arz (piyasa değeri) hem de günlük işlem hacmi açısından baskın ve kullanılan Stablecoin olmaya devam etse de, açıklanan rakamlarının doğruluğuna ilişkin sürekli endişelere ek olarak, likiditeleri ve teminatlandırmalarının kalitesi hakkındaki endişeler somut bir gerçek.
En İyi Stablecoin Hangisi?
Coingecko’ya göre, 22 Eylül – 20 Kasım arasındaki son 60 günde, USDC’nin ortalama günlük işlem hacmi 3,84 milyar dolar oldu. Aynı dönemde BUSD‘un işlem hacmi 14,95 milyar dolardı. Yani yalnızca %25’iydi. Günlük işlem hacminin Binance, günlük 3,4 milyar işlem hacmiyle tüm BUSD işlemlerinin %42’sini oluşturuyor. BUSD’nin yalnızca 31 borsada mevcut olduğunu unutmamak önemli. İster USDC ister BUSD kullanıyor olun, en önemli şey, kripto para borsanızdaki her stablecoin’in likiditesini anlamaktır. Kuzey Amerika’nın en büyük kripto borsası Coinbase, BUSD’yi kabul etmiyor. Coinbase, itibari parayı stablecoin’lere dönüştürmek için kullandığınız kripto borsasıysa, BUSD kabul edilmediğinden ve USDT USDC’den daha fazla risk taşıdığından USDC tercih edilen seçimdir.
Dünyanın en büyük kripto borsası Binance, USDT, USDC ve BUSD’yi kabul ediyor. Ancak, platformlarında işlem yapmak için USDC’yi BUSD’ye otomatik olarak dönüştürürler. 22 Eylül 2022 tarihli duyurularına göre “Kullanıcılar için likiditeyi ve sermaye verimliliğini artırmak amacıyla Binance, kullanıcıların mevcut bakiyeleri ve 1:1 oranında yeni USDC, USDP ve TUSD stablecoin mevduatları için BUSD Otomatik Dönüşümü sunuyor. Bu, kullanıcıların para çekme seçimini etkilemeyecek: kullanıcılar USDC’de para çekebilecekler.” Binance, itibari parayı stablecoins’e dönüştürmek için kullandığınız kripto borsasıysa, BUSD’nin Binance üzerindeki likiditesi ve Binance’in USDC’yi ve diğer stablecoin’leri otomatik olarak dönüştürmesi gerçeği göz önüne alındığında, BUSD daha iyi bir seçim haline gelir.
