Bundan yaklaşık 1 yıl önce kripto değerlerin toplam piyasa değerinin 93 ülkeyi geride bırakarak 16.5 milyar dolar seviyesine geldiğinin haberini yapmıştık. Aradan geçen zamanda inanılmaz şekilde kripto değerlerin toplam piyasa değeri yazımız hazırlanırken ki değerine göre neredeyse 1 yılda 26 kat arttı ve 439 milyar $ seviyesine çıktı.
Geçen bu zamanda sorulan sorular “Neden Bitcoin?” alayım sorusundan çok “Bitcoin Almak İçin Geç Mi Kaldım?” a dönüştü. Bu artışın temelinde daha önceki yazılarda bir çok kez vurgulanan fiyatın artması ile ilginin artması, artan ilgi ile alımın artması, artan alım ile fiyatın artması olduğunu vurgulamıştık. Bitcoin ve diğer kripto değerlerin fiyatı neden artıyor, daha artar mı, ne olur bilinmez. Ancak bir net konu var ki gelinen noktada Kripto Değerler artık dünya ekonomik sisteminde yerini almaya başladı. Daha gidecek çok yol var ama bu bile inanılmaz bir başarıdır. Bir deney, dünyayı ve finansal sistemi değiştiriyor..
Bu rakamın büyüklüğünü anlamak için yine ülke örneklerinden gidelim. Kripto-değerlerin piyasasını 439 milyar dolarlık online bir ülke olarak düşünüp, gayri safi yurtiçi hasıla sıralamasına koyduğumuzda Kripto-Değerler Online Ülkesinin, Belçika’dan sonra Dünyanın 26. En büyük ekonomisi olabileceğini görürüz (Bkz. Statisticstimes). Üstteki ülkeler belli peki alttaki ülkeler kimler derseniz mesela Güney Afrika, Danimarka, İrlanda gibi ülkelerin çok çok önünde bir ekonomik değerden bahsedebiliriz. Diğer taraftan Türkiye’nin toplam GDP’sinin nominal değerle $793 milyar olduğu, merkezi kamu bütçesinin 167 milyar dolar olduğu düşünülürse, Kripto-değerler ülkesi Türkiye’nin GDP‘sinin yarısını geçeli çok, merkez kamu bütçesini 2 ye katlayalı daha çok olmuştur.
Ülkeler ile karşılaştırmayalım, alınıp-satılan şirketlerin hisseleri yani borsalarda şirketlerin piyasa değerleri ile karşılaştıralım dediğimizde de tablo pek farklı değil. Bugün Türkiye BIST’de işlem gören tüm şirketlerin piyasa değeri 197 milyar dolar, Tel-Aviv 237 milyar, Qatar 146 milyar ise Tayland 368 milyar. Kripto Değerleri Pazarı, dünya borsa ligine yerleştirsek göreceğiniz gibi gelişmekte olan ülkelerin bir çoğunun halka açık alım-satımı yapılan şirketlerinin toplam değerinden daha büyük bir değer olarak karşımıza çıkıyor. (Bkz. VisualCapitalist)
Sonuç olarak bugün gelinen nokta artık Bitcoin nedir, kripto değerler nedir, neden yatırım yapayımdan çok, nasıl yatırım yapılır haline gelmiştir. Potansiyel değerine ulaşmış mıdır bilinmez; ancak fiyat artışı ve kripto değerler piyasa değerinin artışı bir çok nedene bağlanabilir. Peki bu artışa etkili olan sadece ilginin artması mıdır?
Günlük işlem hacmi açısından bakarsak BIST günlük işlem hacmi 1 milyar dolar civarında seyrediyor. Bu da temel olarak %0.5’lik bir hacim anlamına geliyor. Diğer borsalarda bu oran %1-2 arasında seyreder. Kripto-Değerlerde ise günlük hacim 22 milyar dolar civarında ki bunun anlamı neredeyse toplam değere göre %5’lik bir işlem hacmi gözleniyor.
Konvansiyonel borsaların çok üzerinde bir işlem hacminden bahsediyoruz. Bu hacim Türkiye, Qatar ve Tayland borsalarının neredeyse toplam işlem hacmine eşit. Böyle yüksek bir hacmin oluşmasında borsalar arası arbitraj yapılmasını neden olarak gösterebiliriz. Çünkü konvansiyonel borsalarda Türkiye’de aldığınız bir hisse senedini Tayland’da satamazsınız. Hatta aynı şirketin iki farklı borsada işlem gören hisse senedi bile olsa, düzenlemelere tabi bir borsadan alıp diğer düzenlemelere tabi bir borsada satamazsınız. Ancak Kripto-Değerlerin muhtemelen gün içi al-sat sürecine en büyük katkısı sıkı bir takip ile günlük %1-2 arbitraj fırsatlarının oluşabilmesidir.
Türkiye Kripto-değerler borsalarında Paribu, BTCTurk ve Koinim ipi açık ara önde götürüyor, diğer borsalar küçük hacimlerle onları takip ediyor. Bu üç borsanın toplam hacime baktığımızda, günlük 60 milyon USD’lik işlem yapıldığı gözleniyor. Bu hacmin Türkiye hacminin %99’u olduğu söylenebilir. Dağılım kısaca şöyle; Paribu 2000 BTC yani 36 milyon dolar, BTCTurk 1000 BTC ve 4000 Ether yani 18 milyon dolar, Koinim ise 200 BTC ve 15.000 Litecoin yani 6 milyon dolar. Bu rakamlar çok yüksek gibi dursa bile hangi kriteri alırsanız alın Dünya ekonomisinin yaklaşık %1’i olan Türkiye’nin toplam kripto-varlığının 4 milyar dolar, işlem hacminin 200 milyon dolar civarında olması gerektiğini unutmamız gerekir. Demek ki hala Türkiye kripto-değerler açısından hak ettiği noktada değil. Belki yeni borsalar ve gelişmeler ile Türkiye kripto değerleri daha da çok hayatına sokacak, kim bilir?
