Kripto para dünyasında son 2,5 yılın kayda değer bir bölümünü ICO’lar oluşturdu. Kimi zaman çok büyük projeler doğdu, kimi zaman yatırımımız uçtu gitti, kimi zamansa beklemediğimiz bir anda yatırımlarımızı katlayarak geri aldık. Elbette ICO’lara giriş sebebimiz sadece kar sağlamak değil, aynı zamanda ekosisteme destek vermek ve iyi ve kötü projeleri ayırmak; ama yine de çok büyük bir kitle yatırımının kısa zaman içerisinde büyük karlarla geri dönmesini bekliyor.
Kripto para alanında işlem yapanların büyük çoğunluğu, yani neredeyse hepimiz, bu zamana kadar iyi veya kötü tecrübeler yaşandık; fakat bu makalede şu proje scam bu proje çöp demek yerine ve ayrıca kar-zarar ilişkisini bir kenarda tutup, büyük resme bakmaya çalışacağız. Yazımızda ICObench tarafından yayınlanan detaylı ICO raporuna göz atıp değerlendirmeler ve yorumlarımızla, değerli okurlarımıza katkı sağlamaya çalışacağız.
ICO Gerçeği!
Yapılan hesaplamalara göre bu zamana kadar ICO’lar vasıtasıyla toplanan fon miktarı 25 milyar doları geçiyor. Bu rakam, şu anda piyasa büyüklüğünü $133 milyar dolar olarak düşündüğümüzde, toplam kripto para piyasasının yaklaşık 5’te 1’i anlamına geliyor. Gerçekten de iddialı bir rakam! Toplanan fonların ötesinde bugüne kadar toplamda 5300’den fazla proje ortaya çıktı ve bu projeler 74,000’den fazla ekip üyesi barındırdı. ICO’ları kripto para piyasasından ayırıp tek başına düşündüğümüzde bile, son yıllarda yazılım ve finans alanlarından iş gücü anlamında büyük bir sektörün oluştuğunu rahatlıkla söyleyebiliriz. Hem ekosistemi fonlarla beslemesi ve yeni teknolojilerin ortaya çıkmasını sağlaması, hemde yeni iş fırsatları yaratması bakımından küresel olarak kayda değer bir ekosistem yaratıldı.
Genel toplamlara baktığımızda 5355 ICO projesinin ortaya çıktığını, bunlardan 1569 tanesinin fon topladığını, 3265’inin ise fon toplayamadığını görüyoruz. 521 tane ICO ise henüz sonuçlanmamış durumda. Bu istatistikten anlayacağınız gibi her ortaya çıkan proje fon bulamıyor, yaklaşık olarak sadece 3 projeden 1 tanesi projesi için para toplayabiliyor.
ICO İstatistikleri
Ortaya çıkan ICO projelerinin sayısında aydan aya düşüş devam ediyor. Örneğin geçtiğimiz yıl Şubat ayında 186 ICO tamamlanırken, geçtiğimiz ay ise sadece 78 ICO tamamlanmış görünüyor.
Diğer yandan ICO’ların fon toplama sürelerinin de arttığını görüyoruz. Son dönemde bir çok ICO fon toplama süresini yeniden düzenliyor, yani başlangıçta deklare ettikleri süreleri uzatabiliyorlar. Bunun temel nedeni ise azalan ilgi neticesinde yeterince fon toplayamamaları. Ayrıca Şubat 2018’de ortalama 42 gün olan fon toplama sürelerinin, bugüne gelindiğinde ortalama 97 güne kadar çıktığını görüyoruz.
Toplanan fon miktarlarında da tamamlanan ICO sayısı değerlerine benzer olarak aydan aya düşüş gözleniyor. Örneğin 2018 Şubat ayında 1.7 milyar dolarlık fon toplanırken, Şubat 2019’da sadece yaklaşık 0,2 milyar dolar civarı fon toplanmış.
Son 1 yılın en düşük rakamı tam değeriyle ifade etmek gerekirse 178 milyon dolarla Şubat 2019’da gerçekleşti. Şubat 2019’da en çok fon alan 5 proje şu şekilde:
#1 Bolton Coin $67.8 Milyon
#2 Brain Space $20.1 Milyon
#3 EarthCycle $16.4 Milyon
#4 IOU $11.7 Milyon
#5 Lucre $11.2 Milyon
Yeni Teknolojiler
ICO projelerinde hangi sektörlerin işin içine girdiğine bakalım. Aşağıdaki grafikte görüleceği üzere; yatırım, akıllı kontratlar, yazılım, internet, emlak, altyapı, eğlence, banka, büyük veri, iletişim, medya, sağlık, eğitim, turizm, enerji, spor, sanal gerçeklik ve elektronik gibi çok sayıda sektör ve alt sektör yer alıyor. Başı çekenler ise; altyapı, banka, medya, sağlık, emlak, enerji ve online oyun alanları. Bu yeni projeler vasıtasıyla ortaya çıkacak bir kaç teknolojik yenilik bile küresel olarak dünya vatandaşlarının hayatlarını kolaylaştırabilir ve yeni iş imkanları sağlayabilir..
ICO Platformları
Tüm zamanlarda ICO projelerinde en çok kullanılan platformlar ise şu şekilde. Birinci sırada %88’lik devasa pay ile Ethereum bulunurken, yaklaşık %2 ve %1’lik paylarda Waves ve Stellar yer alıyor. NEO, Scrypt, NEM ve EOS’da listede yer alan platformlar arasında.
ICO projelerinin %88’inin bu zamana kadar Ethereum üzerinde yapıldığına şahit olduk. Diğer platformlar kullanılsa da, hakimiyet Ethereum’un elinde. Peki kripto para piyasasındaki hareketlerle ICO sektörü arasında bir ilişki var mı? Bu soruyu istatistiklerden yararlanarak şu şekilde inceleyebiliriz.
Aşağıdaki grafiklerde görüleceği gibi, ETH fiyatı ICO’larda toplanan fon miktarıyla doğrudan pozitif korelasyon sağlıyor, daha basit ifade etmek gerekirse, ETH fiyatı ile ICO’lar arasında sağlam bir ilişki var. Soldaki grafikte görüleceği gibi ETH fiyatı düşerken neredeyse aynı oranlarda ICO fon miktarları da düşmekte. Sağdaki grafikte ise BTC fiyatı ile ICO fonları karşılaştırılıyor, ETH’deki kadar yüksek olmasa da, BTC fiyatı ile ICO’lar arasında yine bir ilişki söz konusu.
Binance Launchpad
Geçtiğimiz 2 yıl boyunca (2017-2018) ICO’lar için olmazsa olmaz platform yukarıdaki istatistiklerden de anlaşılacağı gibi Ethereum oldu. Ama durum yavaş yavaş değişiyor. Yukarıda ICO Platformları tablosunda yer almayan bir isim şimdiden geleceğin ICO’larını şekillendirecek gibi görünüyor. Bu platform tahmin edebileceğiniz gibi elbette Binance. Binance son dönemde Launchpad uygulaması ile başarılı ICO operasyonlarına ev sahipliği yaptı.
Şubat 2019’un başında tamamlanan Bittorent Token arzı ile dakikalar içerisinde 7 milyon dolardan fazla fon toplandı ve 59.4 milyar BTT token satışı gerçekleştirildi. Mart 2019 başlarında yapılan Fetch Token satışında ise saniyeler içerisinde 6 milyon dolardan fazla fon toplandı ve 69 milyon token satıldı. Binance bu uygulamayı düzenli olarak BNB (Binance Coin) kendi ürettiği token aracılığıyla yapıyor ve büyüterek devam etmeyi planlıyor.
ICO’ların Evrimi
İstatistikler ICO’ların ömrünü yavaş yavaş tamamladığını gösterirken, acaba Binance’nin politikalarıyla yeni bir ICO dönemi başlayabilir mi? Binance’nin olağan üstü pazarlama politikalarıyla ICO sektörü evrim geçirerek farklı bir şeye dönüşebilir. Bunu yaşayıp hep birlikte göreceğiz..
Ülke Bazında ICO’lar
Ülke bazında bu zamana kadar toplamda 689 ICO ortaya çıkartan ve bunun karşılığında 7.41 milyar dolarlık fon toplayan Amerika Birleşik Devleti 1. sırada yer alıyor. İngiliz Virgin Adaları ise 2.36 milyar dolar ile 2. sırada yer alırken 2.19 milyar dolar ile Singapur 3. sırada yer alıyor. Bunları İsviçre, Birleşik Krallık, Keyman Adaları, Estonya, Rusya, Hong Kong ve Kanada takip ediyor. Ülkemiz ise maalesef kayda değer bir rakam yakalayamayarak listede yer almıyor.
Farklı bir bakış açısıyla değerlendirdiğimizde ICO’lar aslında yeni teknolojilerin geliştirilmesinde rol oynarken öte yandan ülke ekonomilerine sıcak para sokarak bir yandan da ekonomilerine katkı sağlıyorlar. Toplamda 25 milyar dolarlık fondan Türkiye’nin herhangi bir kayda değer pay almaması gerçekten çok üzücü. Bu kadar kripto para meraklısının bulunduğu, kripto para anketlerinde Avrupa’da benimsenme oranlarında ilk sıralarda yer alan ülkemizin bu ekonomiden pay alamaması çok ilginç ve başka bir yazının konusu..
