Kripto para piyasalarındaki hacimsizlik çoğu yatırımcının alternatif piyasalara yönelmesine neden oldu. Bu tersine göç Türkiye borsasında da devasa bir ralliyi tetikledi. Peki dolar, altın, Bitcoin 
$89,143 gibi varlıklarla karşılaştırıldığında Bist100 yatırımcıları ne kadar kazanç elde etti? Borsa yatırımcılarının özellikle kriptodan borsaya geçen yatırımcıların nelere dikkat etmesi gerekiyor?
Bist100 Yıllık Getiri
Bu yıl TL’nin yaşadığı hızlı değer kaybı, kripto gibi yüksek riskli varlıklarda volatilitenin zayıflaması gibi sebepler Bist100’e ilgiyi artırdı. Doların TL karşısında değer kazanması özellikle ihracat yapan şirketlerin de gelirlerinin artmasına neden oldu. Bu şirketlerin değeri TL’nin değer kaybının da etkisiyle lira cinsinden böylece yükseldi. Doğal olarak Bist100’ün 2023 yılında güçlü bir ralli yaptığına şahit olduk.
Endeks 2023 yılının ilk haftasına 2 Ocak tarihinde 5500’le başladı. 12 Ocak’ta ile seçimlerin de etkisiyle 4600 seviyelerine hızlı bir düşüş yaşandı. Seçim süreci boyunca dalgalanma sürse de Mayıs ayında parabolik bir rallinin başladığını gördük.
Endeks 35 haftada %58 artış yaşadı. Özellikle 22 Mayıs haftasından bu yana geçen 13 haftada sadece 2 haftanın kırmızıya boyandığını gördük.
2023 yılın boyunca dolar da yaklaşık %45 artış yaşadı.
Kripto Yatırımcıları Neden Borsaya Geçti?
Burada dikkat edilecek önemli detay yukarıda bahsi geçen rallinin Mayıs itibariyle ivme kazanmış olmasıdır. Mayıs başında Jump Crypto gibi büyük piyasa yapıcıların düzenleyici belirsizliği bahane ederek işlerini küçülttüğünü gördük. Bu aslında bize uzun süredir devam eden sığ volatilitenin başlayacağının sinyalini veriyordu. 15 milyar dolarlara kadar düşen kümülatif işlem hacmi böylece fiyatların mümkün olduğunca hareketsiz kalmasına neden oldu.
Diğer taraftan Türkiye’deki seçimlerin tamamlanması ve dolardaki artışın da desteklediği borsa rallisi yatırımcıları Bist100’e itti.
Halka Arz Faktörü
Kripto para yatırımcılarının halka arzların da etkisiyle borsaya kaydığı herkesin bildiği bir gerçek. Örneğin bu ayın 8-10’unda talep toplayan İzdemir Enerji (IZENR) 2,62 milyon yatırımcıdan talep gördü. 138 milyon liralık nominal değerle gerçekleşen arzda kişi başı düşen lot miktarı 35-36 seviyesindeydi.
19 Mayıs tarihinde 5 milyon yatırımcının borsada olduğunu düşünürsek bu devasa talep bize birçok şey anlatıyor. Halka arzlar son zamanlarda yatırımcılar için kısa vadeli kazanç fırsatı olarak görülmeye başlandı. Yatırımcıların 30-35 lotluk paylarını karla satabiliyor oluşu yeni halka arzlara talebin de artmasını sağladı.
Diğer taraftan halka arzlara girerek borsayla tanışan yeni yatırımcı grubu kriptodaki volatilite eksikliğinin de etkisiyle yatırımlarının önemli bölümünü borsaya kaydırdı.
Borsa Yatırımcıları Bunlara Dikkat Etmeli
Özellikle 2 yıldır süren kripto ayı piyasalarının da etkisiyle Bist100 yatırımcı profili büyük ölçüde değişti. Yeni gelen yatırımcı grubu spekülatif kripto trade tecrübesini burada da kullanıyor gibi görünüyor. Aşırı değerlenen birtakım hisseler, küresel ölçekte emsallerinden daha fazla değer kazanan sektör hisseleri bunun en büyük örneği.
Kripto yatırımcıları artan taleple yükselen fiyatın onlara getirdiği heyecana altcoinlerde alıştı. Şimdi aynı şeyi geleneksel borsada da yapmaya çalıştıkları görünüyor. Bu yüzden anormal taleple gerçek dışı fiyatlamalara karşı borsa yatırımcılarının son derece dikkatli olması gerekir.
Peki bir hissenin fiyatının şiştiğini nasıl anlarız? Borsaya giren yatırımcıların ilk öğrendikleri şey F/K oranıdır ancak bu yılki piyasa hareketlerini takip edenler bunun büyük kalabalıklar tarafından çok umursanmadığını gördü.
Kriptodan çıkarılan dersler, kriptodan borsaya kayan yatırımcı profilinde dikkat edilecekleri derlersek şöyle bir liste çıkıyor;
- Kriptoya benzer şekilde fiyat artışının arkasındaki tek sebep artan talep olan hisselere karşı dikkatli olun.
- Kriptoda nasıl proje ekiplerini, token ekonomilerini, teknolojisini (technology) incelemeden yatırım yapmıyorsanız geleneksel piyasalarda da aynı eğilimde olmalısınız. Finansallarını incelemediğiniz, açıklanan mali tablolarını, yatırım planlarını bilmediğiniz hisseleri sadece herkes alıyor diye almayın.
- Sosyal medya etkisi aynı şekilde borsa için de büyük risk. Anonim hesapların hisse tavsiyelerinin risklerinin farkında olmalısınız. Kriptoda nasıl hacimsiz tokenları piyasaya pompalayan ve elindeki varlıkları satıp kazanç elde eden dolandırıcılar varsa bunun benzerlerini borsada da görüyoruz. SPK bu konuda çok titiz ve sürekli takip var ancak paranızı kaybetmemeniz için sizin daha titiz olmanız gerekir. Unutmayın biri eğer para kazanmanın yolunu bildiğini söylüyorsa ona neden size ihtiyacı olduğunu ve bunu size neden anlattığını sorun.
- Kriptodan borsaya geçen yatırımcıların haberlere, olaylara çok hızlı tepki verdiğini bilmeniz gerekiyor. Bu da yatırım yaptığınız bir hissenin olası kötü haberde olması gerekenden daha fazla düşebileceği anlamına gelir. Çünkü yüz binlerce kripto yatırımcısı borsaya girdi ve kriptodan kalan alışkanlıkları onların anormal fiyat hareketlerini tetiklemelerine neden olabilir.
- Teknik analiz borsada kriptodan çoğu zaman daha iyi çalışır. Bu konuda kendinizi geliştirmeniz daha doğru kararlar almanız için önemlidir.
- Kriptoda her zaman yaptığımız bir uyarı vardı. Borç veya krediyle yaptığınız yatırımlar ekstra risklidir ve psikolojinizi yönetmeniz son derece zordur. Aynı şeye borsada da dikkat etmeniz menfaatinize olabilir.
