Kripto paraların halen erken dönemindeyiz ancak daha erken dönemlerde bu alan pek kimse tarafından ciddiye alınmıyordu. Şimdiyse devletler kendi para birimlerini bu forma sokmak için mücadele veriyor. Çin 2021 yılından bu yana vatandaşlarına aktif olarak dijital yuan’ı kullandırıyor. Ve daha fazlası da yollarda.
Rusya Dijital Ruble
Rusya Federasyonu Merkez Bankası’nın (CBR) merkez bankası dijital para birimi (CBDC) projesi hızla gelişiyor. Girişimle ilgili ilk haberler 2020’de ortaya çıktı ve 2022’de parlamentonun alt kanadı Duma’da son okuması yapılan bir düzenleme tasarısı sunuldu. Ancak, CBR Birinci Başkan Yardımcısı Olga Skorobogatova’nın kısa süre önce açıkladığı gibi, dijital rublenin halk arasında nihai olarak yaygınlaşması 2025-2027 yıllarına kadar gerçekleşmeyecek.
Bu zaman çizelgesi küresel bağlamda hala iyimser görünüyor. Yakın tarihli bir PwC raporuna göre 2030 yılına kadar sadece 24 CBDC hayata geçebilir. Ancak ağır mali yaptırımlar altında aktif olarak uluslararası ticaret yapmanın yollarını arayan bir ülke için böyle bir takvim oldukça hantal kabul edilebilir.
Rusya ve CBDC
2022 yılında CBR, 2024 yılına kadar ülkedeki tüm bankalarda dijital rubleyi tanıtmayı planladığını açıkladı. Uygulamanın aşamalı olarak yapılacağını ve kapsamlı test ve altyapı geliştirmeyi içereceğini açıkladı. Merkez bankasına göre, dijital ruble geleneksel nakit ve nakit dışı ödeme sistemleriyle bir arada var olacak ve tüketicilere işlemlerinde daha fazla esneklik sağlayacak. Şubat 2023’te Skorobogatova, 1 Nisan 2023’te başlaması planlanan dijital rublenin ilk tüketici pilot uygulamasına ilişkin kamuoyuna bir duyuru yaptı. Deneme 13 yerel bankanın, çok sayıda trader’ın ve gerçek tüketicilerin katılımını içeriyordu.
Aynı ay, devlete ait enerji şirketi Gazprom’un bankacılık iştiraki ve pilot uygulamanın katılımcılarından biri olan Gazprombank, CBDC’yi uygulamadan önce bankalara daha fazla zaman verilmesini önerdi.
Denetim firması McKinsey’in bir raporunda Rus bankalarının CBDC nedeniyle beş yıl içinde komisyon ve ücretlerde 3,5 milyar dolar kaybedebileceği tahmin edildiğinden, bankanın endişeleri anlaşılabilirdir.
6 Temmuz’da CBR’den Skorobogatova, her vatandaşın cüzdanı açabileceğini, dijital ruble alabileceğini ve bunları “2025-27 ufkunda” kullanabileceğini söyledi.
Tüm bunlar kulağa çok hoş gelse de aşırı gözetim riskleri ABD’nin birçok bölgesindeki yöneticiler için dijital para birimini birer şeytana çeviriyor. Onlara göre yeni para sisteminde devlet tam kontrol sahibi olacağı için bu vatandaşlar üzerinde daha fazla ve gözetim anlamına gelecek.
