Kripto paraların yaygınlaşmasıyla birlikte gizlilik odaklı yeni modeller de üretiliyor. Zero-Knowledge Proofs yani “sıfır bilgi kanıtı” temeli çok eskiden atılan bir algoritmadır. Düzenleyici riskler veya sadece kullanıcılar sadece verilerini diğer insanların görmesini istemediği için her geçen gün “gizlilik odaklı” yeni projeler çıkıyor. Zero-Knowledge Proofs tam da bu ihtiyacı karşılıyor şimdilik az sayıda proje bu algoritmayı kullansa da yakın gelecekte sıfır bilgi kanıtının adını daha çok duyabiliriz.
Zero-Knowledge Proofs Nedir?
Bu model sizin sahip olduğunuz veriyi açık etmeden doğrulamanızı sağlar. Örneğin Facebook hesabınıza giriş yapacaksınız normal şartlarda şifrenizi girmeniz gerekir. Ancak bu algoritmayla şifreyi bildiğinizi ispat eder ve şifrenizi girmeden size özel verilere ulaşabilirsiniz.
Elbette bu algoritmanın da değişmez bazı kuralları bulunur.
- Makullük
- Tutarlılık
- Gizlilik
Bu model birçok yönden avantajlar barındırmaktadır hatta geçtiğimiz yıl JPMorgan tarafından yatırım yapılan blockchain projesi Quorum tam olarak bu modelle Zero-Knowledge Proofs ile çalışmaktadır. Dev şirket bunu müşteri gizliliğini korumak ve bilgi paylaşımını minimize ederek siber saldırılardan uzak kalmak için tercih etti.
Temelleri 36 yıl önce atılan Zero-Knowledge Proofs (ZKP) Shafi Goldwasser, Charles Rackoff ve Silvio Micali tarafından geliştirildi. Daha sonrasında bazı devlet projelerinde bile kullanıldı.
Sağladığı yüksek güvenlik avantajı Zero-Knowledge Proofs algoritmasını blockchain projeleri için eşsiz hale getiriyor. Üstelik günümüzde oldukça az sayıda proje bu modeli sistemlerinde kullanıyor ve cazip avantajları sebebiyle bunun yaygınlaşması bekleniyor.
Veri analizi yöntemleri kripto paraların gizlilik iddiası ortadan kaldırabiliyor. Bugün Monero (XMR) için bile bazı kritik verilerin deşifre edilebiliyor olması konuşuluyor. Peki en gizlilik odaklı projeler bile deşifre edilebiliyorsa devletler, sağlık kurumları ve gizlilik endişesi taşıyan insanlar nasıl bir çözüm bulacak? Zero-Knowledge Proofs bu konuya kökten çözüm buluyor.
Gizlilik Neden Önemli?
Gelecekte blockchain hayatımızın daha da içinde olacak. Örneğin bir hastaneye gittiğimizde test sonuçlarımız daha güvenli olduğu için blockchain ağlarında saklanacak. Veya işletmeler ticari sırlarını rakiplerinin ulaşamayacağı şekilde blockchain ağlarında saklamak isteyecek. Mahremiyet temel insanlar haklarındandır ancak günümüzde bu konu çok fazla istismar ediliyor. Örneğin bir bankada yaptığınız işlem orada çalışan bir personel sayesinde dışarıya sızdırılabiliyor.
Size bir miras kaldığını ve bunu çevrenizden habersiz şekilde banka hesabınızdan çektiğinizi düşünelim. Eğer aynı şubede yakınlarınızın tanıdığı bir görevli personel varsa bu bilgi kolayca ifşa edilebiliyor çevrenizde benzer sorunlarla karşılaşmış insanlar mutlaka vardır. Aynı şey kimsenin bilmesini istemediğiniz sağlık sorununuzla ilgili de olabilir. Sınırsız bilgi erişiminin ne denli büyük bir felaket olduğunu önümüzdeki yıllarda daha iyi kavrayacağız. Sonrasında da buna çözüm olarak getirilen blockchain projelerinin aslında tam olarak yeterli çözümler üretemeyeceğini göreceğiz. Son noktada Zero-Knowledge Proofs veya o gün türetilmiş alternatifleri kullanılmaya başlayacak. Gelecekte yaygın hale gelecek bu algoritmanın bugünden temellerini atan bazı projeler bulunuyor bunları araştırmak size doğru yatırım için bazı fikirler verebilir.
