Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası (TCMB) uzun zamandır beklenen adımı attı ve Türkiye’de ödemelerin anlık olarak 7/24 gerçekleşmesini sağlayacak FAST sistemini tanıttı.
18 Aralık 2020 tarihinde vatandaşlarla buluşması planlanan FAST yani Fonların Anlık ve Sürekli Transferi sayesinde artık Türkiye’de işlem saati ya da mesai günü kavramları ortadan kalkıyor.
FAST Nedir?
Para transfer işlemlerinde yaşanan en büyük zorluklardan biri işlem saatlerinin sınırlı olmasıydı. Çünkü her ne kadar aynı banka hesapları arasında gerçekleşen transfer işlemlerinde bir sınırlama olmasa da farklı bankalar arası transferlerde işlem saati kısıtlaması olması çeşitli sorunlara yol açıyordu.
FAST ile bu sorunlar çözülmüş olacak ve TCMB’nin de resmi açıklamasında belirttiği gibi bu sayede dijital ekonomi alanında da büyük bir adım atılmış olacak. TCMB konuyla ilgili yaptığı resmi açıklamasında “Ödemeler alanındaki temel altyapıyı güçlendirecek bu gelişmelerin, yenilikçi finansal teknolojilerin hayatın vazgeçilmez bir parçası haline gelmesini sağlayarak, dijital ekonomi hedefi doğrultusunda çok önemli katkılarda bulunacağı değerlendirilmektedir.” ifadeleri kullanıldı.
Bunlara ek olarak yapılan açıklamalara göre vatandaşlar artık para transfer işlemlerini telefon numarası, kimlik numarası veya e-posta adresi kullanarak yapabilecek. TCMB bu sistemi “Kolay Adresleme Sistemi” olarak isimlendiriyor.
Ayrıca TCMB bu duyuruyu yaptıktan hemen sonra İş Bankası’ndan bir açıklama geldi ve FAST sisteminin 1.000 TL’ye kadar olan ödemelerde İşCep ve İnternet Şubesi kanalıyla çok kısa sürede rahatlıkla yapılabileceğini dile getirdi. Zaten TCMB de resmi açıklamasında bu sistemin kısa bir zaman içerisinde tüm finansal kuruluşları kapsayacak şekilde yaygınlaşmasının hedeflendiğini ifade etmişti.
Bunların yanı sıra Kanada’da halihazırda benzer bir sistem kullanıldığını belirtmekte de fayda var. Kanada’da para transfer işlemlerinin e-mail adresleri aracılığı ile gerçekleştiği görülüyor. Elde ettiğimiz bilgilere göre, Kanada’da para transfer işlemi yapmak isteyen kişi bir soru ve cevap belirleyerek para transfer işlemini gerçekleştiriyor ve alıcı cevabı 3 kez üst üste yanlış girerse para gönderenin hesabına geri dönüyor.
FAST Blockchain’e Benziyor Mu?
Blockchain teknolojisine bakıldığında da aslında işlemlerin anlık ve kolay bir şekilde gerçekleşmesinin hedeflendiğini rahatlıkla dile getirebiliriz. Hatta Blockchain’in ve Bitcoin’in geleneksel finansal sistemden bahsederken de sıklıkla para transfer işlemlerindeki işlem saati kısıtlamalarına değiniyoruz.
FAST ile Türkiye’de dijital ekonomi adına her ne kadar çok büyük bir adım atılmış olsa ve Blockchain ile benzerlikleri olsa da iki sistemin ayrıştığı hala çok fazla nokta var. Öncelikle Blockchain sisteminde parayı gönderen ve parayı alan kişi dışında herhangi bir üçüncü tarafa ihtiyaç duyulmadan işlemler gerçekleşiyor. FAST’te ise hala merkez bankası, bankaları ve ticari kurumlar bulunuyor.
Bu noktada Merkez Bankası’nın tasarladığı bir sistemde finansal kurumları aradan çıkarmasını beklemediğimizi belirtmekte fayda olacaktır. Ayrıca bu sistemin insanların dijitale alışması ve Blockchain teknolojisinin daha iyi anlaşılması açısından önemli olduğunu da ifade edebiliriz.
Öte yandan Blockchain teknolojisinde işlemler bloklara kaydediliyor ve değiştirilemez olma özelliği taşıyor. Bu sebeple de geleneksel sistemlerden daha güvenilir olduğu düşünülüyor. Dolayısıyla FAST bu noktada da Blockchain’den ayrılıyor.
Bunların yanında biraz gelecek odaklı düşünürsek ve artık çok fazla firmanın Blockchain’i kullandığını göz önünde bulundurursak gelecek yıllarda FAST ve Blockchain’in birleştirme olasılığı olduğunu da naçizane kendi fikrim olarak ifade edebilirim.
Merkez Bankası Dijital Para Birimleri
Günümüzde çok sayıda merkez bankası, merkez bankası dijital para birimi (CBDC) üzerinde çalışıyor. Çin CBDC konusunda başı çekiyor ve oldukça büyük ilerleme kaydettiler. Hatta pilot kullanımlar yapılmaya başlandı ve Çin’deki Shenzhen ve Suzhou şehirleri başta olmak üzere bazı şehirlerde CBDC ile işlemler yapılıyor.
Ayrıca Deutsche Bank da yakın zamanda yayınladığı bir çalışmasında CBDC’lerin önümüzdeki yıllarda geleneksel paranın yerini alabileceğini belirtti. Deutsche Bank konuyla ilgili açıklamalarında ulusal hükümetleri ve özel şirketleri kredi kartlarına alternatifler üretmek üzere çalışmalar yapmaya çağırdı.
FAST bu konuda da ileriye dönük bir adım olarak değerlendirilebilir. Şu an için herhangi bir Dijital Türk Lirası girişimimiz bulunmuyor. Ancak insanlar işlemlerini dijital ortamlar üzerinden banka hesap numaraları ya da IBAN’lar olmadan yapmaya alıştıkça ve dünyada CBDC projeleri popülerlik kazandıkça Türkiye’den de bir CBDC hamlesi gelebilir.
Kripto Kullanıcıları İçin de FAST Çok Önemli
Türk kripto para borsalarında anlaşmalı bankalar dışında para yatırma işlemleri zaman zaman kullanıcıları zorlayabiliyor. Çünkü borsalarda da bankalara bağlı olarak para yatırma ve çekme konusunda işlem saati kısıtlaması yaşanıyor. Örneğin; bayramlarda ya da hafta sonlarında işlem saati sebebiyle banka hesabı kullanmak isteyen kullanıcıların zorluklar yaşadığı görülüyor.
FAST ile kullanıcılar artık borsalarda da istedikleri saatte para yatırarak işlemlerini gerçekleştirebilecek.
Kripto bora piyasası oldukça volatil olduğu için anlık fiyatlar üzerinden işlem yapmak büyük önem taşıyor. Ama işlem saati kısıtlamasına takılan kullanıcıların bu avantajdan faydalanamadığı zamanlar oluyor. Bu sebeple FAST sistemi kripto para kullanıcılarının da işine yarayacak.
Tüm bunlara baktığımız zaman FAST’in Türkiye’de yenilikçi finansal teknolojiler ve dijital ekonomi adına çok önemli bir adım olduğunu rahatlıkla dile getirebiliriz.
