PayPal, 30 Mayıs 2016 (dün) yaptığı açıklama ile 1 Haziran 2016 tarihi itibarıyla tüm Türkiye’deki ödeme alt yapı hizmetlerini sonlandırdığını açıkladı. Fintech ve E-ticaret kavramları ile haşır neşir olan herkes bu durumun ne anlama geldiğini zaten biliyor. Bilmeyenler için kısaca özetlemek gerekirse, Paypal’ın Türkiye’den çekilmesi ile yurt dışı bağlantılı ticari girişim/işletme ve bireylerin önemli bir para transfer sistemi oyun dışı kalmış durumda.
Bu gelişmeye bizler kendi perspektifimizden; yani “Bitcoin ve Blockchain temelli ödeme sistemleri” özelinden bakıyoruz. Yaşanan olay, aslında Bitcoin ve türevlerine tüm dünya vatandaşlarının ve şirketlerinin neden ihtiyacı olduğunu somut olarak gösteren bir vakıa olarak karşımıza çıkıyor. Burada Bitcoin propagandası yapmak niyetinde değilim. Ancak şöyle bir gerçek var! Sadece Türkiye’de değil tüm dünyada paranın hareket halinde olduğu tüm transfer yolları, devletlerin kontrolünü elinde tutmak istediği yollar. Bunu Türkiye’de alınan PayPal kararında net olarak görebiliyoruz.
Paypal Türkiye’den neden çekilmek zorunda kaldı? İşin Türkçesi, devlet PayPal’a Türkiye’deki müşterilerinin hesap hareketlerini bizim denetimimize açman gerekiyor, bu bilgileri sakladığın sunucuları Türkiye’de barındırmalısın, dedi. Bunu yalnızca Türkiye’nin şart koştuğunu düşünmüyorum. Bir çok devlet bu noktada aynı tavrı sergiliyor zaten. Ancak burada dikkat edilmesi gereken konu, PayPal’ın Türkiye’ye ne kadar güveneceği konusu. Aynı talebi Almanya yaptığında PayPal’ın reaksiyonu Almanya’dan çekilmek mi olurdu ya da oldu? Bana kalırsa hukuki ve finansal güvenilirlik, şeffaflık ve eşitlik, global şirketlerin bir devlette aradığı en önemli özellik.
Ana teması “para” olan bir konuda kurumlar ve devletler arasında bir çözüm yolu bulunacağından da şüphem yok. Çünkü çözümsüz geçen her saat hem devlet hem de finansal hizmet sağlayıcısı için zarar etmek demek… Ancak günümüz teknolojisinin geldiği yeri ve gittiği yönü değerlendirdiğimizde, kişilerin bireysel özgürlüklerini, finansal bilgilerinin güvenliğini ve kullandıkları finansal hizmetlerde ne kadar şeffaf kalmak istediklerini sorgulayabildiği bir çağa girdiğimizi görmek zorundayız. Hatta bir adım ileri giderek, bireylerin artık finansal olarak sistemden yok olabildiği bir teknolojik çağdayız. Finansal sistemde devletler ile bireyler arasındaki en büyük savaş “kayıt altına alınmama” ve “para akışını kontrol altında tutma” savaşıdır. Devletler, kendi topraklarında doğan ya da topraklarına giren parayı takip etme ve vergisini alma refleksi sergilerken bireyler ve özel şirketler bundan en uygun yöntemle kurtulma yolunu arar durur. Bu durum paranın tarihi boyunca tüm dünyada yaşanmış ve yaşanmaya devam etmektedir.
Bitcoin’in bir felsefe olarak ortaya çıkışındaki temel etken olan “merkeziyetsiz yapı” ve “bireysel olarak takip edilememe” tam olarak bugün yaşadığımız PayPal vakıasının bam teline dokunmaktadır. Henüz deneysel bir girişim olsa da Blockchain temelli ödeme sistemi olarak Bitcoin ve türevleri bireyler tarafından özellikle bu sebeple tercih edilmektedir. Teknolojisindeki “transferi yapan ya da alan kişiye ulaşamama riski” nedeniyle de tüm dünya devletlerinde, Bitcoin konusuna temkinli yaklaşma refleksi doğurmuştur. Bitcoin’in gelecekte ne tür bir gelişim sergileyeceği konusunda yaratıcıları tarafından dahi kesin hükümler ortaya konamazken, devletlerin finansal yapıda “para transferlerini takip edebilme gücünden” kolay kolay vazgeçmeyeceği de görünen bir gerçek.
Bugün itibarı ile masada duran konu artık bellidir: Finansal Teknolojilerin yol haritasında “Blockchain temelli araçların” ne şekilde konumlanacağı.
Bu konuyu önümüzdeki 5-10 sene tartışmaya devam edeceğiz.
Bu arada, başlıkta geçen PayPal’ın Alternatifi Bitcoin Olur mu? sorusuna kendi düşünceme göre vereceğim cevapla mevcut hukuki sistem ve devlet refleksi bakımından vereceğim cevap farklı olacaktır. Bana kalırsa Bitcoin, sadece PayPal gibi bir para transfer sistemine değil, basılı tüm dünya paralarına bir alternatiftir. Tabi bu alternatif senaryo ancak ve ancak tek bir dünya devleti çatısı altında toplandığımız gün gerçekleşebilecek bir hayalden ibaret. Ya da dünya üzerinde Bitcoin ve türevleri dışında bir takas sistemi kabul etmeden yaşamını sürdürecek milyonlarca dünya vatandaşının olduğu bir günde…
