Kripto para piyasasının hareketleri sıklıkla Hollanda’nın Altın Çağı’nda yaşadığı lale çılgınlığı olayına benzetilir. Ancak iki örnek arasında temel farklılıklar söz konusu.
1600’lerde yaşanan lale çılgınlığı bir fiyat balonuydu. İnsanlar bir anda lale sözleşmelerine yüksek miktarda para ödemeye başladı ve spekülasyonlar alıp başını gitti. Bir dönem lale çilek soğanı fiyatı on katına kadar arttı. Avrupa’nın dört bir yanından tüccarların lalelere hucum etmesiyle fiyat uçtu ve her markette olduğu gibi sonunda düzeltme yaptı.
İnsanlar çılgınlığın bitmesiyle bir gecede bugünün milyon dolarlarına eşit paralar kaybettiler. Lale çılgınlığı ise spekülasyonlar sonucunda yapılan yatırımların felakete sürüklemesine örnek bir hikaye olarak tarihe geçti.
Son yıllarda birçok isim lale çılgınlığını 2017 yılının sonlarında yaşanan yükselişe benzetiyor. “Lale çılgınlığı” araması Google aramalarında yükseliyor. Lale çılgınlığı hakkında birçok tarihsel yanılgılar var, örneğin lale alanlar o tarihte halk değildi, aristokratlar ve halihazırda zengin insanlardı. Tarihsellik bir kenara yine de kripto paraların lalelerle karşılaştırılması adil sayılmaz.
2018’in başlarında, kripto para balonu en yükseğe çıkmışken kripto paraların “çılgınlık” olduğu söylenebilir. Ancak aradan geçen zamanda toz bulutu dağıldı ve Blockchain sektörü ilerleyişini sürdürdü. Bugün halen spekülatif balon olduğunu söyleyenlerin pek adil davranmadığını söyleyebiliriz. Tabi halen kripto paraları “kolay para” olarak görülmesi devam ediyor. Yine de birçok amatör yatırımcı ya çok para kaybederek piyasadan çıktı ya da bunun çok daha uzun sürecek bir piyasa olduğunun farkına vardı.
Kimi görüşlere göre sürdürülebilir bir gelişimden önce sektöre aşırı yoğunlukta bir akın yaşanması gerekiyor. Yani birçok fikir, proje ve iş sahibi ekosisteme girmeye çalışır. Bir süre sonra çoğu kaybolur, ama az sayıda kalan projeler gerçekten değer oluşturur. Lale çılgınlığı da büyük bir ekonomik zarara yol açmasına rağmen, Hollanda’da piyasanın gelişmeye başlamasına neden oldu. Bugüne baktığımızda Hollanda küresel çapta kesilmiş çiçek pazarının %50’sini elinde bulunduruyor. Bu da bize balonların tamamen kötü olaylara yol açmadığını gösteriyor, hatta balonlar büyüme için aşılması gereken engeller bile olabilirler. Bir diğer örnek Pets.com, internet patlamasının gözdesiydi ancak başarısız oldu. Bunun ardından gelen çevrim içi evcil hayvan dükkanları e-ticaret pastasının büyük bir kısmını oluşturdu.
Sahte ICO’lara çok para döküldü ve ICO yatırımcıları artık daha seçici olmaya başladı. Mutlaka bir süre sonra daha seçici olan yatırımcı daha seçkin projelerin parlamasına yardımcı olacaktır. Balon oluşması internetin sonunu getirmedi, insanlar sakinleşti ve kullanımı olan şeylere yöneldiler. Aynı şekilde kripto paraların ve Blockchain sektörünün bir adım daha atması mümkün olabilir.
