Kripto para piyasalarında geleceği en parlak altcoinler akıllı sözleşme platformlarıdır. En azından yatırımcıların yaygın kanaati bu, piyasa değeri sıralaması ve geçmiş fiyat performansları da bu görüşü destekliyor. Peki en iyi birinci katman blockchainler hangileri? Ethereum, Solana ve Cardano teknik olarak birbirlerinden ne kadar farklı?
Katman 1 Coin Ne Demek?
Layer1 ve Katman1 olarak isimlendirilen bu blockchainler kendi başlarına ayrı birer ağdır. Kripto paraları token yerine coin olarak isimlendirilir. Token ve coin arasındaki fark budur. Örneğin Solana ağında başlatılan projelerin yerel kripto paraları SPL Token olarak isimlendirilir. Ancak SOL, Solana ağının yerel kripto parası olduğu için bir coindir. Ethereum ile ETH ilişkisi de böyledir. Ethereum ağında başlatılan örneğin Decentraland projesinin yerel kripto parası MANA bir tokendir.
Başka bir ağa ihtiyaç duymadan kendi başına çalışan ve akıllı sözleşmeleri barındırabilen ağlar Layer1 olarak tanımlanır. Bu ağları kullanan geliştiriciler akıllı sözleşmeler, protokoller kodlar ve bugün kullandığımız NFT platformları, DeFi sistemleri, Metaverse girişimleri ortaya çıkar. Örneğin en popüler DeFi platformlarından biri olan dYdX, Ethereum ağında başlatılmıştır ve orta vadede kendi ağı olacak dYdX Chain’i hayata geçirecek. Böylece kendine ait ağda daha ucuz hizmet verebiliyor olacak. Her Layer1 akıllı sözleşmeleri desteklemek zorunda değildir.
Layer2 ise Layer1 platformlarının verimliliğini artırmak için geliştirilen ve bazı işlemleri ana ağın dışında yapıp doğrulamayı tek seferde ana ağda tamamlayan çözümlerdir. Örneğin Ethereum’un Arbitrum’u buna örnektir. Layer1 yol ise Layer2 bu yola paralel metro veya tramvay ağlardır diyebiliriz.
Ethereum, Solana ve Cardano Teknik Karşılaştırma
Ethereum en büyük altcoin ünvanlına sahipken Cardano ve Solana sırasıyla 8,9’uncu sıralarda yer alır. Piyasa değerine göre Ethereum ikisinden de büyüktür. Üçünün de birbirinden iyi olduğu yönleri var. Ancak Solana henüz Beta aşamasında olduğu için aşağıda bahsedilecek değerleri her zaman %100 yakalayamıyor.
Saniye Başına İşlem
Burada açık ara lider Solana ağıdır. Başlatıldığı günden bugüne değin 8 defa durmuş olsa da saniye başına 65.000 işleme kadar destekler. Cardano için bu rakam 270’ken, Ethereum 15’te kalıyor.
İşlem Ücreti
Yine burada da birinci Solana, ortalama işlem ücreti 0,0015 dolar. ADA ise ikinci sırada ve işlem başına ücreti 0,25 dolar seviyesinde bulunuyor, bunu son Vasil hard fork ile düşürmeyi hedefliyorlar. Ethereum ağında ise yoğunluğa bağlı olarak ortalama 15 dolar işlem ücreti vardır.
İşlem Onay Süresi
Solana ağı için bu süre 0,4 saniye, Ethereum 5 dakika ve Cardano (ADA) 10 dakika sürede işlemleri onaylıyor.
Validatör Sayısı
Ağın güvenliği için validatör (doğrulayıcı/node) sayısı son derece önemlidir. Burada liderlik koltuğuna 11000’in üzerinde doğrulayıcı ile Ethereum oturuyor. İkinci sırada 2376 ile Cardano ve son sırada 702 validatörle Solana var.
Bugüne Kadarki Toplam İşlem
Solana için işlem sayısının şişirildi (bazı TX’lerin dahil edilmesiyle vs) iddiaları dolaşıyor. Solana rakiplerinden çok sonra başlatılmış olsa da 15 milyar işlemle bugüne kadar en fazla işleme ev sahipliği yapan blockchain oldu. Ethereum 1,07 milyar ve Cardano 5,9 milyonda kaldı.
Sonuç
Solana birçok yönden Ethereum ve Cardano’yu geçmiş olsa da ağda yaşadığı sorunlar ve aşırı merkezi yapısı onu tehlikeli hale getiriyor. Bugüne kadar Ethereum ağı hiç durdurulmadı ancak Solana piyasaya sürüldüğünden bu yana 8 büyük kesinti yaşadı. Bu kesintiler saatler sürdü. Öte yandan NFT, DeFi, TVL ve daha birçok alanda Ethereum ağı daha fazla kullanılıyor.
Ethereum ekibi Merge sonrasında ölçeklenebilirlik noktasındaki eksikliklerine odaklanacağını açıkladı. Önümüzdeki yıllarda işlem ücreti, hız gibi konularda Ethereum’un daha iyi yerlerde olması bekleniyor.
