Kripto değerlerin fiyatı veya toplam pazar değeri bir yana dursun, aslında kripto paraların yatırımcılar için getirdiği en büyük ve en kıymetli araçlardan birisi muhtemelen borsalar arası arbitraj ihtimalidir.
Arbitraj Nedir?
WikiPedia arbitrajı “fiyat farklarından yararlanmak amacıyla para, kıymetli maden, tahvil ve hisse senedi alıp satma işlemidir” şeklinde tanımlamıştır.
Arbitraj İşlemi Nedir?
Konvansiyonel borsalarda, yani hisse senedi, emtia ve vadeli işlemler borsalarında işlem yaptığınız bir değeri X borsasında alıp, Y borsasında satamazsınız. Örneğin NASDAQ ve Hong Kong borsalarında işlem gören aynı şirkete ait hisseleri bile bir borsadan alıp, diğer borsada satamazsınız. Çünkü konvansiyonel borsalar aslında her biri kendi içinde ayrı bir ekosistemdir. Bu borsalara giriş ve çıkış genellikle borsaların bulunduğu ülkelerin para birimi ile yapılmaktadır ve düzenlemelere tabidir. Örneğin BIST için TL ile giriş yapabilir ve SPK düzenlemelerine tabi olunur, NASDAQ için USD vb…
Bitcoin ve Kripto Paralarda Arbitraj
Ancak kripto para borsalarına giriş ve çıkışlar sadece lokal para birimleri ile olmamaktadır. Genellikle bir borsada işlem gören tüm kripto paralar ile giriş ve çıkış yapılabilmektedir. Örneğin son dönemlerde adını sıkça duyuran Binance isimli borsa 200 den fazla kripto-değer için işlem yapabilme imkanı vermektedir.
Binance kadar olmasa da Bitfinex, Bitstamp, Liqui, Cex.io gibi borsalar birden çok kripto-değer arasında işlem imkanı verdikleri için temelde arbitraja imkan tanımaktadırlar. Kripto-değerlerde arbitraj özetle X borsasından aldığınız bir kripto parayı, Y borsasında satarak fiyat farkından yararlanma ve kazanç sağlama işlemidir diyebiliriz.
Arbitraj Örneği
Örnek vermek gerekirse an itibari ile Bitstamp BTC/USD değeri $ 14.900`ken, Cex.io`da $ 15.772 dır. Kaba bir hesap ile Bitstamp’a 1000$ gönderebilmiş ve Bitcoin alabilmiş bir yatırımcı, Cex.io`ya transfer edip $ 1.058`a satışı yapabilir. Bu durumda da yaklaşık %5,8 lik bir USD kazancı yaratabilir. (03.01.2018 -22.18)
Arbitraj Hesaplama
Diğer bir örnek BTC/ETH paritesinde verebiliriz. An itibari ile Binance da ETH/BTC 0.062 iken Cex.io`da 0.061 olarak işlem görmektedir. Eğer yatırımcı, Bitcoin ile Cex.io’dan Ethereum alıp, Binance`de satabilme şansı olabilirse %1.6’lık bir kazanç ihtimali yakalayabilir. Bu rakamlar borsalarda yer alan komisyon oranlarını karşılayabilir gibi durabilir ancak borsalar arasında %0.1-2 civarında arbitraj ihtimalleri çoğu zaman olabilmektedir. (03.01.2018 – 22.20)
Piyasalar Bitstamp vs Cex.io örneğinde olduğu gibi %5 gibi yüksek marjları her zaman vermemektedir. %4-5 ve üzeri arbitraj imkanlarını genellikle piyasa hareketliliğinin yukarı veya aşağı yönlü hızlı olduğu günlerde görebilmekteyiz. Ancak %0.1 ile %2 arasında marjlar özellikle BTC/altcoin paritelerinde çok sıklıkla gerçekleşen ve yakalanabilir ihtimallerdir. Bunun için sıkı bir takip yapılması gerekir.
Arbitrajdan Para Kazanma
Ortalama bir yatırımcı bu fırsatları değerlendirerek anlık %0.5-2 kazanç yaratabilir. Orta-uzun vadede elinde tuttuğu fona yüksek getiriler sağlayabilir. Burada önemli olan sıkı bir takip yapılması gerekliliğidir. Bunun için de bazı girişimler yatırımcılara yardımcı olmaktadır. Örneğin Bitcoin-analytics gibi siteler bir çok borsa arasında arbitraj fırsatlarını yatırımcılara sunmaktadırlar. Keza 99Bitcoins sitesinde de arbitraj hesaplamalarında kullanabileceğiniz güzel bir excel örneği bulunmaktadır. Bu excel ile borsa komisyon oranlarına kadar yazıp, parite farklılığını yakalama durumunda net kazanç ihtimalini hesaplayabilirsiniz.
Sonuç olarak arbitraj yaparak yatırımcılar belki her gün değil ancak ayda en az 2-3 kez %0.1 ile %2 arasında arbitraj fırsatı yakalayabilirler. Bunun için sıkı bir takip, iyi bir plan ve strateji gerekli. Bu rakamlar özellikle yüksek meblağlı işlemlerde yüksek rakamlara çıkabilir. Ancak önemli bir konu arbitraj işleminin çok yüksek rakamlarla yapılmasında sıkıntılar olabilir. Eğer arbitraj için %1-2 gibi bir rakam hedeflendiği düşünülürse ani satış ve alımlarda fiyatı her iki yöne etkileyebilecek meblağlar istenilen performansı sağlamayabilir. Bu nedenle işlem yapılacak kripto paralar ve işlem yapılacak borsaların hacimlerine göre bir fon büyüklüğü hesaplanmalıdır.
Arbitraj Vergisi
Diğer taraftan konvansiyonel bankacılık sisteminin USD için %1-2 arasında aylık faiz sunmaktadır. Bunun ışığında USD bazında haftada 1 sefer bile %1`lik arbitraj fırsatı yakalamak oldukça verimli olabilir. Açıkçası kripto-değerlerin fiyatı ne olur, piyasa değeri nereye gider bilinmez. Bu sorular yerine yatırımcılar için arbitraj gibi sunduğu avantajlar konuşulabilse muhtemelen çok daha iyi olacaktır. USD bazında yakalanan arbitraj fırsatları için geleneksel piyasalarda diğer varlıklarda olduğu gibi vergilendirme yapılabilir.
Levent Kurt’un yazısında olduğu gibi kredi çekip kripto para piyasalarına girenleri duyuyoruz, fiyat hep yükselirse çok güzel ancak yükselmezse sadece bu bireyler için değil, onların aileleri ve hatta belki sayıları binler ise bankacılık sistemi içinde kötü bir son olabilir. Her zaman temkinli, kaybedildiğinde zararı katlanılabilir rakamlar ile kripto-değerler piyasalarına girilmesinde ve sadece fiyat değil sunduğu avantajların farkında olunmasında fayda vardır. Her zaman belirttiğimiz gibi burada yazanların hiçbirisi yatırım tavsiyesi olarak algılanmamalıdır.
