Kripto paraların dünya ekonomisine yepyeni bir soluk getirdiğini kimse inkar edemez. Diğer taraftan kripto para sektöründe 9 yılda birçok dolandırıcılık vakasına şahit olduk.
Blockchain teknolojisiyle oluşturulan Bitcoin ve akabinde kervana katılan altcoin’ler birçok yönden inovatif bir sektörün doğmasına sebep oldu. Parlak beyinler devrim niteliğinde birçok proje geliştirirken, kötücül beyinler özenle hazırlanmış dolandırıcılık projeleriyle hiçbir şeyden haberi olmayan yatırımcıları dolandırıyor.
Kripto para piyasasındaki esas patlama Ethereum blockchain’inde oluşturulan ICO’ların popülerleşmesiyle yaşandı. İlk Coin Arzı olarak çevrilebilecek ICO’lar basılan kripto paraların yatırımcılara satılmasından ibaret. Yatırımcılar şirketin ürünü piyasa sürmesiyle birlikte token fiyatının artacağını umarak ICO’lara yatırım yapıyor.
ICO’ların gelecek hedeflerine ulaşıp ulaşmayacağı belirsiz olduğu ve bazen ortada hiçbir vaat olmadığı için yatırımcıların iyice düşünüp taşındıktan sonra, risk unsurunu da gözeterek yatırım yapması gerekiyor. Bu belirsizlik durumu kripto para sektöründe birçok yatırımcının cebinin dolandırıcı ICO projeleri tarafından boşaltılmasına sebep oldu. İşte karşınızda kripto para tarihinin en büyük dolandırıcılık hikayeleri…
Pincoin ve iFan
Son dönemlerin büyük ölçekli iki dolandırıcılık vakası Nisan ayında tüm manşetleri süsledi. Vietnam dışında faaliyet gösteren şirketin yürüttüğü 2 farklı ICO 32 bin civarı yatırımcıdan 660 milyon dolar topladı. ICO’lardan sorumlu Modern Tech şirketi geçtiğimiz ay Ho Chi Minh şehrindeki ofisini boşalttı ve yatırımcıların parasıyla kayıplara karıştı.
Şirketin para çekimlerine izin vermemesi üzerine bir grup yatırımcı 8 Nisan’da şirketin boş ofisi önünde toplanarak şirketi protesto etti. Şehir yönetimi ise polise olayı inceleme emri verdi.
Her iki ICO da çok katmanlı pazarlama soygunu olarak tanımlanıyor. iFan ünlülerin içeriklerini hayranlarına duyurması için geliştirilmiş bir sosyal medya platformu şeklinde lanse edildi. Pincoin ise yapılan yatırımların bir ay içinde %40 kazanç getirisi yapacağını iddia ediyordu. Platform reklamcılık, müzayede ve yatırım portalının birleşiminden oluşuyordu. Bu olayın ICO tarihinin en büyük soygunu olduğu düşünülüyor.
OneCoin
Geçtiğimiz 18 ayda OneCoin’e yönelik birçok soruşturma yürütüldü. Hindistan Haziran 2017’de OneCoin’i resmi olarak “apaçık bir ponzi şeması” şeklinde nitelerken, 2 ay sonra İtalyan yetkililer şirkete 2.5 milyon Euro ceza kesecekti.
OneCoin’in merkezsiz bir kripto parası veya halka açık defteri yok. Şirketin Bulgaristan’daki ofisi polis baskınına uğrarken, şirkete yönelik uluslararası soruşturmalar ve davalar sürüyor. Çeşitli ülkelerde açığa çıkan skandallar OneCoin’in büyük bir soygun olduğunu ortaya koyuyor. OneCoin’in Çin’deki faaliyetlerini araştıran yetkililer şirketin 30 milyon dolarına el koymuştu.
Şirketin geçtiğimiz yıl Vietnam lisansına sahip olduğu iddiası da ülke hükümeti tarafından yalanlandı. Aralarında Tayland, Hırvatistan, Finlandiya ve Norveç’in de bulunduğu birçok ülke, yatırımcıları şirkete yatırım yapmanın riskleri hakkında uyardı.
Bitconnect
Bitconnect uzun bir süre ponzi şeması suçlamalarına maruz kaldı. Şirket ocak ayında Amerikan finans kurumlarından faaliyetten men cezası alınca faaliyetlerini durdurdu. Ocak 2017’de açılan Bitconnect platformunun kullanıcıları BTC – BCC değişimi yapabiliyordu. Platform kullanıcılara yatırımları karşılığında astronomik kazanç vadediyordu.
Şirket bununla birlikte lending programı yürütüyordu. Klasik referans sistemi de yatırımcıları mıknatıs misali çekiyordu. Şirketin lending sisteminin ve borsasının kapanmasının ardından birçok kullanıcı parasını geri almak için şirkete toplu dava açtı.
Plexcoin
Aralık 2017’de sermaye getirisi temelli klasik ponzi şeması olarak tanımlanan şirketin faaliyetleri daha başlamadan bitti. Kullanıcılara aylık %1300 kazanç vadeden platforma ABD Sermaye Piyasası Kurulu SEC operasyon durdurma emri verdi.
Plexcoin ICO’sunda 15 milyon doların üzerinde yatırım toplandı. Neyse ki SEC tüm parayı dondurdu ve kurucu Dominic Lacroix hapse atıldı.
Centratech
Boksör Floyd Mayweather ve DJ Khaled gibi ünlülerin destek verdiği Centratech Visa ve MasterCard desteğiyle tüm dikkatleri üzerine çekmişti. Yani kullanıcılar iki şirketin debit kartını kullanarak kripto para – itibari para takası yapabilecekti.
32 milyon dolar yatırım topladığı belirtilen şirketin iki kurucusu dolandırıcılık suçlamasıyla tutuklandı.
Dolandırıcılıktan korunmak için…
Yatırımcıların elbette aklını kullanması gerekiyor. Yukarıdaki örneklerle de görüldüğü üzere dolandırıcılar şeytana pabucunu ters giydirebilecek tıynette. Dolayısıyla yatırımcıların yatırım kararı alırken kendi kendine durum tespiti yapması şart. Pincoin ve iFan fiyaskosu sonucu yorum için ulaşılan Amerikan yatırımcı ve Skill Incubator kurucusu Chris Dunn:
“Kripto para topluluğunun daha çok finansal eğitim ve etik yatırım yöntemine ihtiyacı var. Aksi halde hükümetler gereğinden fazla düzenleme yapacak ve inovasyonların önünü tıkayacak. Yatırımcıları en iyi şekilde korumanın yolu eğitimden geçiyor. Yatırımcıların yatırım fırsatlarını değerlendirmeyi, dolandırıcılıkları kolayca anlamayı ve risk yönetimini öğrenmesi gerekiyor.”
Farklı ICO’lar, farklı sıfatlar
Ne yazık ki dolandırıcılık vakaları kripto para piyasası için büyük bir utanç kaynağı. Her ne kadar işlerini izole bir şekilde yürütseler de kripto para piyasasına eninde sonunda zarar veriyorlar. Öte yandan bir ICO dolandırıcı değilse dahi kuşkucuların eline kripto paralara ve ICO’lara saldırmak için bir koz geçmiş oluyor.
Ancak hem insanların hem de yetkililerin tüm ICO’ların aynı olmadığının ayırtına varması gerekiyor. Bu yeni teknolojiyi suistimal etmek isteyen kötü niyetli kişilerin var olduğu aşikar. Bu gerçek yine de bizi IT sektöründeki parlak beyinlerin geliştirdiği şahane projelerin tadını çıkarmaktan alıkoymamalı.
