Önümüzdeki günlerde kripto para piyasalarında daha fazla karmaşa ve belirsizlik olacak. Bugünden bu detayları netleştirmek önemli. Kripto para piyasalarındaki tüm yatırımcılar önümüzdeki ay Merge ile Ethereum’un önemli bir eşikten geçeceğini biliyor. Fakat bunun direkt veya dolaylı sonuçları hakkında pek fikir sahibi değiller. Ethereum hard forku hakkında bilmeniz gereken çok fazla detay var, gelin belirsizlikten korunmak için bugünden bu detaylara inelim.
Ethereum ve Hard Fork Geçmişi
Ethereum’un 15 Eylül 2022’de Proof of Stake (PoS)1 ile birleşmesi planlanıyor ve beklendiği gibi bu, Proof of Work (POW)2 Ethereum (ETHW) çatalının ortaya çıkmasıyla ilgili spekülasyonlara neden oldu. Bir Ethereum fork3 için emsal olsa da bu sefer neden uygulanabilir olmayabileceğini ve hem Ethereum (ETH) hem de Ethereum Classic (ETC) için ne anlama gelebileceğini keşfedeceğiz.
Ethereum DAO Hack
Ethereum Classic daha önce DAO olarak tanımlanan Merkezi Olmayan Otonom Organizasyonun altında yatan koddaki bir hatanın, bilgisayar korsanları tarafından istismarı sonrası doğmuştu. 2016 yılında 3,6 ETH çalan saldırganların eyleminin geçersiz olması için ağın forklanması gerekiyordu. Topluluğun çoğunluğu, saldırganın eylemlerini geçersiz kılmak için bir hard fork’tan yanayken, bir alt grup “kod kanundur” diyerek değişiklik yapılmaması gerektiğine inanıyordu. Ağın çatallı versiyonu, bugün sahip olduğumuz Ethereum zinciri haline geldi ve çatala karşı kullanıcıların alt kümesi, DAO’nun saldırganının başarılı olduğu, şimdi Ethereum Classic olarak bilinen ağın sürümünü barındırmaya devam etti.
Ethereum Classic ve Madenciler
O zamandan bu yana Ethereum, blockchain tabanlı uygulamaların merkezi oldu ve kullanıcıların önemli kısmı çatallanan ağı tercih ettiği için bugün en büyük altcoin konumunda bulunuyor. Ethereum Classic büyük ölçüde bir değer deposu varlık olarak kaldı.
Farklılıklara rağmen Ethereum Classic, Ethereum birleşmesinin bir hard fork ile sonuçlanması durumunda kullanıcıların, geliştiricilerin ve madencilerin sorunsuz bir şekilde geçiş yapabilecekleri, Ethereum ağının temiz bir sayfa, çalışma kanıtı varyantı (PoW) sunar. Nitekim öyle de oluyor. Bu yılın mart ayında Ethereum Classic’e geçiş yapmayı düşünen Ethereum madencilerinin haberleri yayılmaya başladı ve ETC’nin fiyatı 11 gün içinde %100’ün üzerinde arttı. Birleşmeden sonra yeni bir ETHW çatalına ilişkin spekülasyonlara rağmen, ETC tekrar toplandı ve 12 Temmuz’dan bu yana %198’den fazla kazanç elde etti.
Hard Fork Kazanç Getirir Mi?
Geçmişteki hard fork tokenleri oldukça karlıydı. Örneğin, Temmuz 2016’da Ethereum (ETH), ETH ve ETC’ye çatallandığında, o sırada orijinal blockchainde token tutan herkes anında eşdeğer miktarda yenisine sahip oldu. Aynı yıl ETC yaklaşık 124 milyon dolar piyasa değerine sahipken, ETH kabaca 697 milyon dolar değerindeydi. Bugün ise ETC’nin ETH’ye göre piyasa değeri oranı büyük ölçüde düştü. Ancak ETC 5 milyar dolarlık piyasa değeriyle 19’uncu sırada yer alıyor. Geçmişte değer yaratan çatallar için bir emsal olmasına rağmen, Ethereum PoW tokeni bu başarıyı gösteremeyebilir.
2016’nın Ethereum ekosistemi (ağ ilk kez ETH ve ETC’ye çatallandığında) ile kullanıcıların bugün deneyimlediği ve etkileşimde bulunduğu çok daha gelişmiş Ethereum protokolleri, dApp’ler ve token r zinciri arasında ayrım yapmak önemlidir. Mevcut Ethereum ağının bir PoW çatalı, geliştiricilere ve piyasa katılımcılarına anlamlı zorluklar sunabilecek tüm bu tokenlerin kopya örneklerini getirecektir. Aslında, DeFi’nin karmaşıklığı ve DeFi protokollerinde kilitli olan varlık destekli tokenlerin sayısı, tasfiye edilmeye çalışılan zincir üstü pozisyonlar nedeniyle ETHW fiyatı için feci bir risk oluşturuyor.
Yani bugün çok daha farklı bir Ethereum var. 2016 yılında, Ethereum Classic çatallandığında, Stablecoinler yeni popüler olmaya başlamıştı. O yılın haziran ayında, Ethereum (ETH) ile karşılaştırıldığında Tether’in piyasa değeri, yazının yazıldığı sıradaki %28,34’e kıyasla sadece %0,65 idi.
Hard Fork ve Riskleri
Tether ve Circle (USDC) gibi devler sadece PoS ağının destekleneceğini açıkladı. Yani PoW tarafında çatal devam ederse aynı miktarda USDT veya USDT orada da olmayacak, bunlar kullanılamaz hale getirilecek. Ve büyük ihtimalle wBTC, stETH gibi diğer “varlığa dayalı tokenlerde” PoW’da değersizleşecek. Varlığa dayalı tokenlerin başlıca kullanım durumlarından bazıları, krediler için teminat, likidite sağlama, kaldıraçlı işlemleri kolaylaştırma ve diğer DeFi uygulamalarıdır. 2016’da bu ekosistem fiilen mevcut değildi. Bugün, Ethereum’daki DeFi, akıllı sözleşmelerde kilitlenmiş yaklaşık 40 milyar dolarlık değere sahip 530’dan fazla protokolden oluşmaktadır. Şu anda, varlık destekli tokenlerin 25 milyar dolar akıllı sözleşmelerde kilitli durumda. ETHW çatalı yayına girerse, bu protokollerin kullanıcıları, daha önce varlığa dayalı tokenlere karşı kaldıraçlı pozisyonları ETHW tokenlerine tasfiye etmeye çalışabilirken, ETH sahipleri aynı anda merkezi borsalarda dolar veya ETH karşılığında aldıkları ücretsiz ETHW tokenlerini satmak için acele edebilirler.
Bir ETHW çatalı, ETHW zincirinde değer kaybeden varlık destekli tokenlere ek olarak, birçok Ethereum tabanlı protokol için yeni operasyonel sorunlar getirebilir. Bir protokolün token sahipleri yeni bir blockchaine dağıtmak için oy kullandığında, protokol tokenlerinin dolaşımdaki arzı, değerin ve faydanın seyrelmesini önlemek için değişmez. Sonuç olarak, protokollerin mükerrer hazineler, mükerrer tokenler, NFT sahipliği ve daha fazlasının nasıl yönetileceğini belirlemesi gerekir.
Yönetim hakları nasıl konsolide edilecek? Birisi daha ucuz varyantı satın alabilir ve hala aynı miktarda oy hakkına sahip olabilir mi? Protokol hazinelerindeki yinelenen tokenler elde tutulacak mı yoksa satılacak mı?
ETHW ve ETC
Şimdiye kadar, ETHW için ortaya çıkan spekülatif piyasalar, fork için güçlü bir destek yansıtmadı. Açıkçası sadece spekülatif şartlarda para kazanmak isteyen bir nevi aç gözlü birkaç borsa bunu destekliyor. Başı elbette Justin Sun çekiyor. Poloniex’in 10 Ağustos’ta desteği başlatmasıyla ETHW düşüş eğilimi gösteriyor. Bu listelemenin performansı potansiyel fork’un ne kadar desteğe sahip olabileceğinin bir projeksiyonu olarak kabul edilebilir.
ETHW lansmanından bu yana %50’den fazla düşerken, ETC aynı dönemde ~%9 kazandı.
Bir ETHW çatalının başarısı, yalnızca kullanıcılar, sermaye ve geliştirme çalışmaları değil, aynı zamanda mevcut blockchain altyapısından güçlü destek gerektirecektir. Büyük borsalar ve DeFi protokolleri, ETHW tokenleri için destek konusunda zaten kararlar alıyor, ancak bunlar mutlaka ETHW teknolojisinin bir tercihini veya onayını göstermez. Artık potansiyel bir ETHW çatalı çekiş kazanıyor, madenciler daha da kritik bir rol oynayabilir. Birleştirme sonrasında, madenciler artık Ethereum ağından ödül kazanamayacak ve kaynaklarını yeni bir ağa yönlendirmek isteyecekler. Beklenen birleşmeye yaklaşık bir ay kala, madencilerin makinelerini ve yazılımlarını ETHW zinciri madenciliği yapmak için nasıl ayarlamaları gerektiğine dair hala bir belge veya beklenen zaman çizelgesi yok. Bu arada, Ethereum Classic aradan sıyrılarak çok daha büyük bir ralli yaşayabilir.
Bir ETHW çatalının başarısından bağımsız olarak, Ethereum Classic normal şekilde çalışmaya devam edecektir. Ethereum’un Proof of Work sürümünü sürdürmeyi destekleyenler, Ethereum Classic’te ağın kararlı bir sürümü mevcut olduğunda bir ETHW çatalının karmaşıklığının çabaya değmeyebileceğini görebilir. Kullanıcılar ücretsiz ETHW tokeni vaadiyle çekilebilse de ETHW tokenlerini dolar karşılığında tasfiye etme yeteneği, borsalarda likidite kurudukça kısa ömürlü olacaktır. Çıkarılacak değer kalmadığında, kullanıcıların ekosistemi desteklemeye devam etmesi pek olası değildir.
Sonuç
Ve özet olarak. Bir ETHW çatalı, DeFi‘nin karmaşıklığı ve varlık destekli tokenlerin çoğalması nedeniyle ciddi zorluklar yaşayacaktır. Başarı şansı oldukça düşük ve uzun ömürlü olmasına pek ihtimal verilmiyor. Şimdiye kadar, ETHW tokeni üzerindeki spekülasyonlar, lansmanından bu yana fiyatı %50’den fazla sabit bir düşüşe gönderirken, ETC’nin fiyatı yaklaşık %9 oranında arttı.
ETHW tokene olan ilginin azalmasına ek olarak, Tether ve Circle gibi büyük Ethereum protokolleri ve katılımcıları, ETH PoS’u destekliyor. Yatırımcıların bu süreçte problem yaşamamak için yukarıda bahsedilen uyarıları dikkate alması, güvenilir merkezi borsalarda varlıklarını tutarak riske girmemesi faydalı olabilir. Bununla birlikte NFT ve DeFi işlemlerini fork gerçekleşirken ve hatta birkaç gün içinde yapmamak faydalı olabilir. Yaşanabilecek karmaşıklıklar mağduriyetler doğurabilir.
