Bir kripto para borsasına kripto veya itibari para birimi gönderdiğinizde paranızın cüzdanınızda olduğunu varsayarsınız. Kripto para piyasaları daha yüksek volatiliteye sahip olduğu için müşteri varlıklarını kullanmaz. Veya en azından öyle olması gerekiyor. Peki FTX bugün neden likidite sorunları yaşıyor? Borsaya para gönderen kullanıcıların mevduatları nerede?
FTX Paraları Ne Yaptı?
Son Wall Street Journal raporuna göre FTX müşterilerin mevduatlarını Alameda isimli yan şirketini içinde bulundu zor durumdan kurtarmak için kullandı. Rapor bize Alameda’nın FTX’e 10 milyar dolar borçlu olduğunu söylüyor. FTX borsasına yatırım yapan kullanıcıların platformda toplamda 16 milyar dolarlık mevduatı vardı. Ancak bunu 10 milyar dolarlık kısmı Alameda’ya gönderildiği için yatırımcılar Pazar, pazartesi günleri sadece 6 milyar dolarlık çekim yapabildi.
Dün gelen bilgi toplam açığı 8 milyar dolar civarında olduğunu söylüyor. Binance, FTX’in verilerini inceledi ve 8 milyar dolarlık müşteri mevduatı açığını karşılamaya değmeyen bir anlaşma yapacağını fark etti. Ardından anlaşmayı bozdu.
Alameda CEO’su Caroline, pazar günü yaptığı açıklamada şirketinin 20 milyar doların üzerinde varlığa sahip olduğunu söylüyordu. İddia bugün baktığımızda pek gerçekçi değil. Alameda’nın elinde çoğunluğu kolay nakde çevrilemeyecek kendi bastığı, yatırımcısı olduğu tokenler dışında ciddi bir likidite yok. Bu sebepten FTX’e borcunu ödeyemedi ve iflasını açıkladı.
FTX Neden Battı?
Şöyle bir örnek verelim bugün bir bankaya gidip 1000 TL mevduat yatırdığınızda banka bunu farklı müşterilerine borç olarak verebilir. 500 TL’lik kısmı borç olarak verilir. Borcu alan kişi ödeme yapmazsa banka siz paranızı çekmek istediğinizde havuzdan size ödeme yapar. Hiçbir müşteriniz ödeme yapmazsa ve müşterilerin %50’den fazlası parasını çekmeye gelirse banka iflasını açıklamak zorunda kalır. Bu mevduat, borç verme döngüsü piyasa düzenleyicileri tarafından izlenir ve milyonlarca yasaya, mevzuata tabidir. Yani bu döngü potansiyel olarak çökebilir ancak çökmemesi için sayısız önlem alınır. Senelik stres testleri yapılır ve daha fazlası.
Ancak FTX kendini bir banka gibi gördü. İzinsiz şekilde riskli varlıklara yatırım yapması için Alameda’ya müşteri mevduatlarını emanet etti. Alameda muhtemelen LUNA çöküşü sırasında kripto para piyasalarının geri kalanı aşırı satışlar yaşadığı için yaralarını sarma ihtiyacı hissetti. SBF bu iki şirketin de resmi/gayri resmi sahibi olduğu için onu kurtarmayı hedefleyerek düşünmeden müşteri mevduatlarını ona emanet etti. Sonuç olarak bugüne geldi. Bu bizi Celsius’u hatırlatıyor. Thodex’i hatırlatıyor ve maalesef gelecekte daha başka borsa veya şirketlerin de bunu yapma ihtimali bulunuyor. İşte bu yüzden regülasyonlar önemli ve Fidelity gibi güvenilir şirketlerin kripto para ürünlerini genişletmesi gerekiyor. Hatta borsada işlem gören spot Bitcoin ETF’lere ihtiyaç var. Hiçbir kurumsal fon artık bir borsa kanalıyla kripto para saklama ve alma seçeneğini düşünmeyecektir.
